ที่มา  http://www.dailynews.co.th/newstartpage/index.cfm?page=content&categoryId=344&contentID=53248


                    

การทดสอบวิธีการผลิตมะนาวนอกฤดู
กับมะนาวพันธุ์แป้นที่ปลูกด้วยต้นตอ

4. คณะผู้ดำเนินงาน
หัวหน้าโครงการวิจัย นายทวีศักดิ์ แสงอุดม สังกัด สถาบันวิจัยพืชสวน
หัวหน้าการทดลอง นายวสันติ์ ผ่องสมบูรณ์ สังกัด ศูนย์วิจัยพืชสวนพิจิตร
ผู้ร่วมงาน(การทดลอง) นายพินิจ เขียวพุ่มพวง สังกัด ศูนย์วิจัยพืชสวนพิจิตร
นายอนุรักษ์ สุขขารมย์ สังกัด ศูนย์วิจัยพืชสวนพิจิตร
นายสงคราม ธรรมจารีย์ สังกัด ศูนย์วิจัยพืชสวนพิจิตร

5. บทคัดย่อ (Abstract)
ปัญหาการขาดแคลนมะนาวในฤดูแล้ง และต้นมะนาวไม่แข็งแรงยั่งยืนในแหล่งปลูกเป็นการค้าต่างๆ ทำให้เกษตรกรเสียโอกาส และมีรายได้น้อยไม่คุ้มค่าต่อการลงทุนเพื่อการผลิตมะนาวที่มีคุณภาพได้ตลอดปี การนำเทคโนโลยีของการผลิตมะนาวนอกฤดูมาศึกษาทดสอบกับมะนาวพันธุ์การค้าเมื่อปลูกด้วยการใช้ต้นตอ จึงเป็นแนวทางหนึ่งของการแก้ปัญหาดังกล่าว จึงทำการศึกษาทดสอบประสิทธิภาพของเทคนิคการควั่นและรัดกิ่งต้นด้วยเชือกร่วมกับการให้สารแพคโคลบิวทราโซลทางดินอัตรา 0.25 และ 0.50 กรัม เนื้อสารต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตร เปรียบเทียบกับวิธีการไม่บังคับการออกดอก (control) กับต้นมะนาวพันธุ์แป้นรำไพที่ปลูกด้วยต้นตอจำนวน 5 ชนิดได้แก่ มะนาวพวง มะขวิด rangpur lime ส้ม troyer และ ส้ม volkameriana เป็นต้น มีอายุ 3 – 4 ปี โดยมีมะนาวพันธุ์แป้นรำไพที่ปลูกด้วยกิ่งตอนอายุเท่ากันเป็นต้นเปรียบเทียบ เพื่อทราบความสามารถในการออกดอก และให้ผลผลิตได้ของมะนาวพันธุ์การค้าทั้งนอก และในฤดูกาลซึ่งทำการให้กรรมวิธีทดลองดังกล่าวกับต้นมะนาวทดลอง ในช่วงต้นเดือนกันยายน พ.ศ. 2548 และ พ.ศ.2549 ต่อเนื่องกันเป็นเวลา 2 ปี ณ ศูนย์วิจัยพืชสวนพิจิตร อ.เมือง จ.พิจิตร

ปรากฏว่า ต้นมะนาวพันธุ์แป้นรำไพทั้งที่เจริญบนต้นตอชนิดต่างๆ และที่ปลูกด้วยกิ่งตอนมีการตอบสนองต่อเทคนิคดังกล่าวไปในทำนองเดียวกัน สามารถออกดอกได้สูงขึ้นระหว่างเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนธันวาคม พ.ศ.2548 และ พ.ศ.2549 (เฉลี่ย 89.0 – 99.8% และ 82.2 – 89.6% ตามลำดับ) และให้ผลผลิตนอกฤดูในระหว่างเดือนมีนาคม ถึงเมษายน พ.ศ.2549 และ พ.ศ.2550 ได้จำนวนเฉลี่ย 343.7 – 471.5 และ 336.8 – 622.5 ผลต่อต้นตามลำดับ

นอกจากนี้ การออกดอกและให้ผลผลิตได้นอกฤดูดังกล่าวยังมีผลดีทำให้ต้นมะนาวมีความสามารถออกดอกและให้ผลผลิตได้ในฤดูกาลที่ตามมาลดลงอย่างมาก จึงช่วยลดปัญหาผลผลิตล้นตลาดในช่วงฤดูกาล การศึกษานี้จึงเป็นประโยชน์อย่างยิ่งในการนำเทคโนโลยีดังกล่าวไปศึกษาทดสอบ และ พัฒนาปรับใช้ของเกษตรกรในการวางแผนลงทุนการผลิตมะนาวนอกฤดูเป็นการค้าในแหล่งปลูกต่างๆของประเทศ ส่งเสริมการกระจายการผลิตมะนาวเป็นการค้าได้ตลอดปีมากยิ่งขึ้น

6. คำนำ
มะนาวนอกจากเป็นไม้ผลคู่ครัวไทยแล้วยังเป็นพืชที่มีศักยภาพในการแข่งขันเพื่อการส่งออกเมื่อพิจารณาถึงความต้องการของตลาดต่างประเทศ ได้แก่ สาธารณรัฐประชาชนจีน และญี่ปุ่น เป็นต้น ในประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน มีรายงานข้อมูลการนำเข้าของมะนาวจากประเทศไทยในปี 2001 เป็นมูลค่า 101,093 เหรียญสหรัฐ ในขณะที่ปริมาณการนำเข้ามะนาวจากไต้หวัน และเวียดนาม มีมูลค่าเพียง 6,669 และ 387 เหรียญสหรัฐ ตามลำดับ (นิรนาม 2546) จึงเป็นแนวทางของการวางแผนการผลิตมะนาวเพื่อการส่งออกสู่ประเทศสาธารณรัฐจีน นอกจากนี้ยังมีรายงานจากสำนักงานที่ปรึกษาการเกษตรฯกรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น ได้สรุปข้อมูลปริมาณการนำเข้ามะนาวของประเทศญี่ปุ่นระหว่างปี 1995-2000 เฉลี่ยราว 2,105 ตันต่อปี คิดเป็นมูลค่า 941ล้านเยน ซึ่งถูกนำเข้าจากประเทศเม็กซิโก และสหรัฐอเมริกา จึงน่าจะเป็นตลาดใหม่ที่เป็นโอกาสของประเทศไทย

ผลผลิตมะนาวในแต่ละปี มีปริมาณมากน้อยไม่สม่ำเสมอและต่อเนื่อง ทำให้การผลิตยังไม่สอดคล้องกับด้านการตลาด ทั้งนี้เนื่องจากยังมีข้อจำกัดจากปัจจัยอิทธิพลสภาพภูมิอากาศแวดล้อมในฤดูกาลต่างๆ เป็นเหตุให้มีปริมาณผลผลิตจำนวนมากตามช่วงฤดูกาลในแต่ละปี ในขณะเดียวกันเทคโนโลยีหลังการเกี่ยวและการจัดการด้านการเก็บรักษาผลสดนั้นยังไม่เป็นที่ยอมรับเชิงการค้าได้ ตลอดจนการอุตสาหกรรมแปรรูปมะนาวเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆทั้งด้านการบริโภคและอุปโภคยังมีการขยายตัวได้ช้า ในขณะที่ความต้องการใช้ประโยชน์ยังนิยมการบริโภคผลสดเป็นส่วนมาก ตลาดทั่วไปจึงเน้นการจำหน่ายผลสด

ผลจากการวิจัยและพัฒนาอย่างต่อเนื่องควบคู่ไปกับการถ่ายทอดเทคโนโลยีของการบังคับการออกดอกติดผลนอกฤดูกาลและการยับยั้งการให้ผลผลิตในฤดูกาลของมะนาว จนได้เทคโนโลยีที่มีประสิทธิภาพในการควบคุมให้เกิดการกระจายฤดูกาลออกดอกและให้ผลผลิตของมะนาวได้ตลอดปีมากยิ่งขึ้น (รวี, 2540 ; ธำรง และคณะ, 2546 ; วสันติ์, 2546) ซึ่งปัจจุบันเกษตรกรให้ความสนใจและเริ่มยอมรับนำไปปฏิบัติจัดการสวนเพื่อการบังคับการออกดอกและให้ผลผลิตนอกฤดูกาลอย่างได้ผลเพิ่มมากขึ้น แต่อย่างไรก็ตามเกษตรกรยังมีการใช้สารเคมีในการป้องกันกำจัดศัตรูมะนาวอย่างแพร่หลายเพื่อให้ได้ผลผลิตมะนาวนอกฤดูที่มีคุณภาพในปริมาณมากซึ่งมีราคาสูง

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ต้องการทราบประสิทธิภาพของวิธีการหรือเทคนิคใหม่ในการควบคุมให้เกิดการกระจายฤดูกาลของการออกดอกและให้ผลผลิตที่มีคุณภาพของมะนาวได้เพิ่มขึ้นในระบบการปลูกด้วยต้นตอโดยสามารถให้ผลผลิตได้เพิ่มสูงขึ้นในช่วงนอกฤดูกาลและลดลงในฤดูกาลปกติ สำหรับนำไปขยายผลในการทดสอบและพัฒนาการปรับใช้องค์ความรู้ดังกล่าวรวมทั้งแนะนำเผยแพร่เทคโนโลยีการผลิตมะนาวในช่วงฤดูกาลที่ตลาดมีความต้องการสูงแก่เกษตรกรผู้ผลิต เป็นแนวทางของการวางแผนการผลิตมะนาวที่เหมาะสมและเป็นประโยชน์ต่อเกษตรกรเพื่อการผลิตมะนาวจนสำเร็จเป็นการค้าได้ยั่งยืนต่อไป

7. อุปกรณ์และวิธีการ
ศึกษาประสิทธิภาพของเทคนิคการควั่นและรัดกิ่งต้นด้วยเชือกร่วมกับการให้สารแพคโคลบิวทราโซลทางดิน ปริมาณ 0.5 กรัมต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตรในสภาพดินเหนียว ในการบังคับการออกดอกและให้ผลผลิตในฤดูแล้ง กับมะนาวพันธุ์แป้นที่ปลูกบนต้นตอพืชสกุลส้ม ชนิดต่างๆ ดังนี้คือ ส้มพันธุ์ troyer, ส้มพันธุ์ volkameriana lemon และ มะนาวพันธุ์พวง, มะนาวพันธุ์ rangpur lime อายุต้น 2.5-3 ปี และเปรียบเทียบกับมะนาวพันธุ์แป้นที่ปลูกด้วยกิ่งตอน (check) ซึ่งมีอายุเดียวกันกับต้นมะนาวพันธุ์แป้นที่ปลูกด้วยต้นตอ โดยให้กรรมวิธีดังกล่าวแก่ต้นทดลองเดือนกันยายนของแต่ละปีเป็นเวลา 2 ปีติดต่อกัน และในแต่ละปีทำการศึกษาความสามารถและช่วงเวลาในการออกดอก และผลผลิตต่อต้นทั้งรุ่นให้ผลผลิตนอกฤดูและในฤดู ศึกษาวิเคราะห์ข้อมูล สรุปผลและรายงานต่อไป

10. ผลและวิจารณ์ผลการทดลอง
จากการทดสอบประสิทธิภาพการใช้วิธีการควั่นและรัดกิ่งต้นด้วยเชือกร่วมกับการราดทางดินด้วยสารแพคโคลบิวทราโซล ปริมาณ 0.25 และ 0.5 กรัมต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตร กับต้นมะนาวพันธุ์แป้นที่เจริญบนต้นตอต่างชนิดจำนวน 5 ชนิด และต้นมะนาวพันธุ์แป้นที่ปลูกด้วยกิ่งตอน ในการส่งเสริมการออกดอกและผลนอกฤดูโดยเปรียบเทียบกับวิธีการไม่บังคับการออกดอก (control) ปรากฏผลดังต่อไปนี้

(ก) การออกดอกนอกฤดู (off-season flowering)
ต้นมะนาวที่ได้รับวิธีการบังคับการออกดอกดังกล่าว สามารถออกดอกได้หนาแน่นมากใกล้เคียงกันระหว่างเดือน ตุลาคม ถึงเดือนธันวาคม 2548 รวมเป็นเวลาประมาณ 40-90 วันหลังการได้รับวิธีการบังคับดังกล่าว เปรียบเทียบกับต้นมะนาวที่ไม่ได้รับการบังคับการออกดอก

ต้นมะนาวพันธุ์แป้นบนต้นตอมะขวิดออกดอกได้มากที่สุด (99.8 ±0.2% และ 96.8 ±2.0%เมื่อได้รับวิธีการควั่นและรัดกิ่งต้นด้วยเชือกร่วมกับการราดทางดินด้วยสารแพคโคลบิวทราโซลปริมาณ 0.5 และ 0.25 กรัมต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตรตามลำดับ)

ส่วนต้นมะนาวพันธุ์แป้นบนต้นตอชนิดอื่น 4 ชนิดและต้นมะนาวพันธุ์แป้นที่ปลูกด้วยกิ่งตอนที่ได้รับวิธีการควั่นและรัดกิ่งต้นด้วยเชือกร่วมกับการราดทางดินด้วยสารแพคโคลบิวทราโซลปริมาณ 0.5 และ 0.25 กรัมต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตร ออกดอกได้หนาแน่นมากใกล้เคียงกัน (ระหว่าง 89.0 – 95.5%)

เมื่อเปรียบเทียบกับการออกดอกนอกฤดูได้ในช่วงเวลาเดียวกันระหว่างต้นมะนาวพันธุ์แป้นทั้งที่เจริญบนต้นตอต่างชนิดดังกล่าวและที่ปลูกด้วยกิ่งตอนที่ไม่ได้รับวิธีการบังคับการออกดอก พบว่า มะนาวแป้นบนต้นตอมะขวิด และบนต้นตอ rangpur lime ออกดอกได้มากที่สุดเฉลี่ย 32.6 ±4.4% และ29.2 ±3.9% ตามลำดับ ในขณะที่ต้นมะนาวพันธุ์แป้นบนต้นตอชนิดอื่นและต้นมะนาวพันธุ์แป้นที่ปลูกด้วยกิ่งตอน มีการออกดอกนอกฤดูได้น้อยที่สุด(เฉลี่ยระหว่าง 12.2 ±1.0% ถึง 14.6 ±3.2%)

(ข) การออกดอกในฤดู (on-season flowering)
จากการศึกษาผลกระทบของการบังคับการออกดอกนอกฤดูด้วยวิธีการควั่นและรัดกิ่งต้นด้วยเชือกร่วมกับการราดทางดินด้วยสารแพคโคลบิวทราโซลปริมาณ 0.5 และ 0.25 กรัมต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตร ต่อการออกดอกในฤดูที่ตามมา (ม.ค.-เม.ย.2549) ของมะนาวพันธุ์แป้นที่เจริญบนต้นตอชนิดต่างๆ และต้นมะนาวพันธุ์แป้นที่ปลูกด้วยกิ่งตอน พบความแตกต่างของการออกดอกในฤดูช่วงเวลาดังกล่าวระหว่างต้นที่ได้รับกรรมวิธีต่างๆ กล่าวคือ ต้นมะนาวที่ได้รับกรรมวิธีบังคับให้ออกดอกก่อนฤดูมีการออกดอกในฤดูช่วงดังกล่าวได้ลดลง โดยลดลงมากในต้นมะนาวที่ปลูกด้วยกิ่งตอน (ออกดอกเฉลี่ย 7.6 ±1.2% และ 15.8 ±2.7% ในต้นที่ได้รับการควั่นและรัดกิ่งต้นร่วมกับการราดทางดินด้วยสารแพคโคลบิวทราโซลปริมาณ 0.25 และ 0.5 กรัมต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตรตามลำดับ ต้นมะนาวพันธุ์แป้นเจริญบนต้นตอ troyer ที่ได้รับกรรมวิธีการบังคับการออกดอกนอกฤดูดังกล่าวออกดอกเฉลี่ย 27.1 ±1.7% และ 28.1 ±4.1% ตามลำดับ และ ต้นมะนาวที่เจริญบนต้นตอชนิดอื่นๆที่ได้รับกรรมวิธีบังคับออกดอกดังกล่าวออกดอกในฤดูเฉลี่ยระหว่าง 28.6 และ 40.6%)

ส่วนต้นมะนาวที่ไม่ได้รับการบังคับการออกดอกดังกล่าว พบว่า ต้นมะนาวพันธุ์แป้นที่เจริญบนต้นตอมะนาวพวง และต้นตอส้ม troyer และมะนาวแป้นที่ปลูกด้วยกิ่งตอนออกดอกหนาแน่น เฉลี่ย 94.1 ±2.7%, 57.2 ±10.5% และ 85.7 ±2.9% ตามลำดับ ในขณะที่มะนาวพันธุ์แป้นบนต้นตอมะขวิด มะนาวพันธุ์แป้นบนต้นตอ volkameriana และมะนาวพันธุ์แป้นบนต้นตอ rangpur lime ออกดอกในฤดูได้น้อย เฉลี่ย 15.4 & plusmn;5.5%, 21.1 ±9.7% และ 29.6±3.9% ตามลำดับ การตอบสนองดังกล่าวน่าจะเป็นผลจากปริมาณผลรุ่นนอกฤดูที่ติดอยู่บนต้นมีการเจริญและพัฒนามากในช่วงต้นของการออกดอกตามฤดูกาล มีผลยับยั้งการออกดอกได้ (วสันติ์, 2535)

(ค) การให้ผลผลิตนอกฤดูกาล  การให้ผลผลิตนอกฤดูในระหว่างเดือนมีนาคม ถึงเมษายน พ.ศ.2549 พบว่าต้นมะนาวแป้นที่ปลูกด้วยกิ่งตอนและได้รับการควั่นและรัดกิ่งต้นร่วมกับการให้สารแพคโคลบิวทราโซลทางดินปริมาณ 0.25 กรัมต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตร มีผลแก่เก็บเกี่ยวได้มากที่สุดเฉลี่ย 471.5 ±32.9 ผลต่อต้น ในขณะที่ต้นมะนาวแป้นทั้งที่เจริญบนต้นตอและที่ปลูกด้วยกิ่งตอนแต่ไม่ให้ได้รับการบังคับการออกดอกให้ผลผลิตนอกฤดูในช่วงเวลาเดียวกัน เฉลี่ย ระหว่าง 35.4 ±5.3 และ 124.0 ±13.3 ผลต่อต้น

(ง) การให้ผลผลิตในฤดูกาล การให้ผลผลิตในฤดูในระหว่างเดือนมิถุนายน ถึงกันยายน พ.ศ.2549 พบว่าต้นมะนาวแป้นที่เจริญต้นตอมะขวิดและได้รับการควั่นและรัดกิ่งต้นร่วมกับการให้สารแพคโคลบิวทราโซลทางดินปริมาณ 0.25 กรัมต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตร มีผลแก่เก็บเกี่ยวได้น้อยที่สุดเฉลี่ย 61.0 ±7.8 ผลต่อต้น ในขณะที่ต้นมะนาวแป้นทั้งที่เจริญบนต้นตอและที่ปลูกด้วยกิ่งตอนแต่ไม่ให้ได้รับการบังคับการออกดอกให้ผลผลิตนอกฤดูในช่วงเวลาเดียวกัน เฉลี่ย ระหว่าง 430.7 ±46.6 และ 613.2 ±37.0 ผลต่อต้น

1.) ลักษณะการออกดอก
การศึกษาในปีที่สองเป็นการศึกษาทดสอบประสิทธิภาพของเทคโนโลยีของการควั่นและรัดกิ่งต้นร่วมกับการให้สารแพคโคลบิวทราโซลทางดินทั้งปริมาณสารฯ0.25 และ 0.5 กรัมต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตร กับต้นมะนาวทดลองเช่นเดียวกันกับและต่อเนื่องจากการศึกษาในปีที่หนึ่ง (2549) ปรากฏผลดังนื้

(ก) ตามธรรมชาติต้นมะนาวพันธุ์แป้นรำไพทั้งต้นที่เจริญบนต้นตอต่างๆ และต้นที่ปลูกจากกิ่งตอนมีการออกดอกได้ชุกในฤดูกาลซึ่งพบว่าออกดอกหนาแน่นมากในช่วงเดือนมกราคม 2550 โดยเฉพาะอย่างยิ่งต้นมะนาวที่เจริญจากกิ่งตอนออกดอกได้ชุกที่สุด หลังจากนั้นต้นมะนาวทั้งสองประเภทดังกล่าวมีทยอยการออกดอกได้เล็กน้อยประปรายและต่อเนื่อง น่าจะเป็นผลเนื่องมาจากต้นมะนาวมีการติดและพัฒนาของผลตามฤดูกาลที่มาก ทำให้ต้นมะนาวมีความสามารถออกดอกได้ลดลง ซึ่งเป็นลักษณะการตอบสนองของพืชสกุลส้มโดยทั่วไป (วสันติ์ 2535) จนกระทั่งเดือนมิถุนายน 2550 มีการออกดอกได้ค่อนข้างหนาแน่นอีกระยะหนึ่ง ลักษณะการออกดอกได้มากขึ้นในช่วงดังกล่าว น่าจะเป็นผลมาจากผลมะนาวรุ่นต้นฤดูกาลแก่เต็มที่ และถูกเก็บเกี่ยวไปมาก และเป็นช่วงเวลาที่ต้นมะนาวมีสภาพความเครียดจากการขาดน้ำในช่วงอากาศแห้งแล้งและร้อนมากของเดือนเมษายนและเดือนพฤษภาคม 2550 และเมื่อได้รับน้ำฝนที่ตกในช่วงต้นฤดูฝน จึงมีการผลิใบพร้อมดอกได้ดี ซึ่งเป็นลักษณะการตอบสนองของพืชสกุลส้ม (วสันติ์ 2535) ต่อจากระยะเวลาดังกล่าวเป็นต้นมา ต้นมะนาวมีการเจริญทางลำต้น กิ่งใบส่วนใหญ่ จึงมีการออกดอกได้ลดลงและต่อเนื่องจนถึงช่วงปลายฤดูฝน(ระหว่างเดือนกรกฎาคมถึงกันยายน2550

(ข) จากการศึกษาทดสอบการใช้เทคโนโลยีของการควั่นและรัดกิ่งต้นร่วมกับการให้สารแพคโคลบิวทราโซลทางดินทั้งสองอัตราการใช้สารฯในการบังคับการออกดอกของมะนาวเพื่อการผลิตมะนาวนอกฤดู พบว่าต้นมะนาวพันธุ์แป้นรำไพทั้งที่เจริญบนต้นตอต่างๆและต้นมะนาวจากกิ่งตอนสามารถตอบสนองออกดอกได้ไม่แตกต่างกัน โดยออกดอกได้หนาแน่นและมีลักษณะเป็นช่อดอกแน่นเป็นกระจุกทั้งบริเวณส่วนข้อของกิ่งและปลายกิ่ง ซึ่งเกิดระหว่างเดือนพฤศจิกายน และเดือนธันวาคม 2549 เปรียบเทียบกับการออกดอกได้น้อยของต้นมะนาวที่ไม่ได้รับการบังคับการออกดอก (control) การตอบสนองการออกดอกนอกฤดูดังกล่าวเป็นผลจากต้นมะนาวได้รับการบังคับการออกดอกด้วยเทคนิคดังกล่าวที่ได้รับการพัฒนาจนมีประสิทธิภาพ (Blaikie et.al., 1999., ธำรง และคณะ 2546) จนทำให้ต้นมะนาวออกดอกได้ชุกและหนาแน่น เป็นเวลา 40-45 วันหลังจากถูกบังคับด้วยเทคนิคดังกล่าว

(ทำการบังคับการออกดอกด้วยวิธีการผสมผสานดังกล่าวต้นเดือนกันยายน 2548 และ 2549 ของการศึกษารอบปีที่ 1 และ 2 ตามลำดับ)

อิทธิพลของการควั่นกิ่งต้น (bark girdling) ในการส่งเสริมการชักนำการออกดอกของไม้ผลหลายชนิดได้ เนื่องจากภายหลังจากกิ่งต้นถูกควั่นทำให้ส่วนของเปลือก (bark) ถูกตัดขาด อาหารที่พืชสังเคราะห์ขึ้นไม่สามารถถูกส่งผ่านรอยควั่นไปเลี้ยงส่วนรากมีผลยับยั้งกิจกรรมการดูดรับธาตุอาหารและน้ำของรากจึงมีผลควบคุมให้พืชมีสภาพของการพักตัว สะสมอาหารส่งเสริมขบวนการสร้างและพัฒนาการของดอกตลอดจนการติดผล (Davenport and Nunez, 1997) และเมื่อประยุกต์เทคนิคดังกล่าวผสานกับเทคโนโลยีการให้สารแพคโคลบิวทราโซลทางดินโดยลดปริมาณสารฯลงครึ่งหนึ่งและหนึ่งในสี่ของปริมาณที่มีการแนะนำให้ใช้กันเป็นการค้าในปัจจุบัน ซึ่งพบว่าเทคนิคดังกล่าวมีประสิทธิภาพในการบังคับการออกดอกนอกฤดูของมะนาวพันธุ์แป้นรำไพที่เจริญบนต้นตอต่างๆ ได้แก่ มะนาวพวง มะขวิด ส้ม troyer , ส้ม volkameriana และ rangpur lime เป็นต้น ได้เช่นเดียวกันกับต้นมะนาวพันธุ์แป้นรำไพที่ปลูกด้วยกิ่งตอน ทั้งในงานศึกษาทดลองนี้ และงานการศึกษาทดลองโดย ธำรง และคณะ (2546)

(2) การให้ผลผลิต
(ก) การให้ผลผลิตนอกฤดูกาล
การให้ผลผลิตนอกฤดูในระหว่างเดือนมีนาคม ถึงเมษายน พ.ศ.2550 พบว่าต้นมะนาวแป้นที่ปลูกด้วยกิ่งตอนและได้รับการควั่นและรัดกิ่งต้นร่วมกับการให้สารแพคโคลบิวทราโซลทางดินปริมาณ 0.25 กรัมต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตร มีผลแก่เก็บเกี่ยวได้มากที่สุดเฉลี่ย 622.5 & plusmn ; 29.3 ผลต่อต้น ในขณะที่ต้นมะนาวแป้นทั้งที่เจริญบนต้นตอและที่ปลูกด้วยกิ่งตอนแต่ไม่ให้ได้รับการบังคับการออกดอกให้ผลผลิตนอกฤดูในช่วงเวลาเดียวกัน เฉลี่ย ระหว่าง 54.3 & plusmn ; 5.2 และ 115.5 & plusmn ; 5.5 ผลต่อต้น

(ข) การให้ผลผลิตในฤดูกาล
การให้ผลผลิตในฤดูในระหว่างเดือนมิถุนายน ถึงกันยายน พ.ศ.2550 พบว่าต้นมะนาวแป้นที่เจริญบนต้นตอมะขวิดและได้รับการควั่นและรัดกิ่งต้นร่วมกับการให้สารแพคโคลบิวทราโซลทางดินปริมาณ 0.25 กรัมต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตร มีผลแก่เก็บเกี่ยวได้น้อยที่สุดเฉลี่ย 64.0 & plusmn ; 5.1 ผลต่อต้น ในขณะที่ต้นมะนาวแป้นทั้งที่เจริญบนต้นตอและที่ปลูก ด้วยกิ่งตอนแต่ไม่ให้ได้รับการบังคับการออกดอกให้ผลผลิตนอกฤดูในช่วงเวลาเดียวกัน เฉลี่ย ระหว่าง 381.0 ±25.8 และ 849.0 ±25.8 ผลต่อต้น

จากการศึกษาและพัฒนาเทคนิคของการบังคับการออกดอกก่อนฤดูของมะนาวในครั้งนี้ยังพบข้อดีของการลดการใช้สารเคมีฯดังกล่าวลงได้อย่างมาก (50% ของอัตราแนะนำการใช้สารแพคโคลบิวทราโซล) ซึ่งนอกจากทำให้ต้นทุน

จากการใช้สารเคมีดังกล่าวลดลงแล้ว ยังลดปัญหาปริมาณของสารเคมีดังกล่าวที่สะสมในดินและในพืชตลอดจนผลตกค้างของสารดังกล่าวต่อความสามารถในการเจริญเติบโตของมะนาวในฤดูกาลและปีต่อไป นอกจากนี้จากการตรวจและติดตามผลกระทบจากการควั่นกิ่งต้น พบว่ารอยแผลที่ถูกควั่นและรัดด้วยเชือกและลวดเนื้อเยื่อสามารถเจริญเชื่อมกันได้ดีภายในระยะเวลา 3 - 4 เดือน หลังจากการปลดเชือกและลวดหรือเมื่อมะนาวออกดอกแล้ว อย่างไรก็ตาม ยังได้ศึกษาผลกระทบต่อต้นมะนาวที่ได้รับวิธีการต่างๆในการบังคับการออกดอกก่อนฤดูกาลในความสามารถออกดอกและติดผลได้ตามฤดูกาลของปีในระยะเวลาต่อมา ซึ่งพบว่าต้นมะนาวมีความสามารถในการออกดอกและให้ผลผลิตในฤดูกาลได้ลดลงอย่างมากเมื่อเปรียบเทียบกับต้นที่ไม่ได้รับการบังคับการออกดอกนอกฤดูกาล

นอกจากนี้ยังศึกษาทดลองต่อเนื่องพบว่าเมื่อมีการใช้เทคนิคต่างๆในการบังคับการออกดอกนอกฤดูแก่ต้นทดลองเดิมซ้ำเป็นปีที่สองปรากฏว่าต้นทดลองยังสามารถแสดงการตอบสนองเพื่อการออกดอกและผลนอกฤดูได้ตามปกติเช่นเดียวกับต้นมะนาวที่ไดัรับการบังคับการออกดอกได้ในปีแรก ดังนั้นในการศึกษาค้นคว้าวิจัยต่อไปจึงน่าที่จะมีการศึกษาหาแนวทางควบคุมให้เกิดการกระจายฤดูกาลผลิตมะนาวได้ตลอดปี และการพัฒนาเทคโนโลยีดังกล่าวเพื่อเป็นทางเลือกแก่เกษตรกรในการนำไปประยุกต์ใช้จนประสบความสำเร็จเป็นการค้าได้เพิ่มมากขึ้น

11.สรุปผลการทดลอง
จากการศึกษาทำการศึกษาทดสอบประสิทธิภาพของเทคนิคการควั่นและรัดกิ่งต้นด้วยเชือกร่วมกับการให้สารแพคโคลบิวทราโซลทางดินอัตรา 0.25 และ 0.50 กรัมเนื้อสารต่อความกว้างทรงพุ่ม 1 เมตร เปรียบเทียบกับวิธีการไม่บังคับการออกดอก (control) กับต้นมะนาวพันธุ์แป้นรำไพที่ปลูกด้วยต้นตอจำนวน 5 ชนิดได้แก่ มะนาวพวง มะขวิด rangpur lime ส้ม troyer และส้ม volkameriana เป็นต้น มีอายุ 3 – 4 ปี โดยมีมะนาวพันธุ์แป้นรำไพที่ปลูกด้วยกิ่งตอนอายุเท่ากันเป็นต้นเปรียบเทียบ โดยให้กรรมวิธีทดลองดังกล่าวกับต้นมะนาวทดลอง ในช่วงต้นเดือนกันยายน 2548 และ 2549 ต่อเนื่องกันเป็นเวลา 2 ปี ณ ศูนย์วิจัยพืชสวนพิจิตร อ.เมือง จ.พิจิตร ปรากฏผลการทดลองดังต่อไปนี้

1.) ต้นมะนาวพันธุ์แป้นรำไพทั้งที่เจริญบนต้นตอชนิดต่างๆ และที่ปลูกด้วยกิ่งตอนมีการตอบสนองต่อเทคนิคดังกล่าวไปในทำนองเดียวกัน สามารถออกดอกได้สูงขึ้นระหว่างเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนธันวาคม พ.ศ.2548 และ พ.ศ.2549 (เฉลี่ย 89.0 – 99.8% และ 82.2 – 89.6% ตามลำดับ) และให้ผลผลิตนอกฤดูในระหว่างเดือนมีนาคม ถึง เมษายน พ.ศ.2549 และ พ.ศ.2550 ได้จำนวนเฉลี่ย 343.7 – 471.5 และ 336.8 – 622.5 ผลต่อต้นตามลำดับ

2.) ต้นมะนาวที่ได้รับกรรมวิธีบังคับให้ออกดอกก่อนฤดูมีการออกดอกในฤดูที่ตามมาได้ลดลง ออกดอกเฉลี่ยระหว่าง 7.6 และ 40.6% ในปี 2549 และ เฉลี่ยระหว่าง 17.6 และ 32.6% ในปี 2550 ในต้นมะนาวพันธุ์แป้นรำไพทั้งที่เจริญบนต้นตอชนิดต่างๆ และที่ปลูกด้วยกิ่งตอน และมีการให้ผลผลิตในฤดูที่ตามมาลดลงตามมาด้วย

3.) ลักษณะการตอบสนองของต้นมะนาวดังกล่าวส่งเสริมการกระจายผลผลิตในฤดูกาลต่างๆออกจำหน่ายตลาดได้มากยิ่งขึ้น

คำแนะนำ และข้อควรระวัง
การนำเทคโนโลยีของการควั่นและรัดกิ่งต้นร่วมกับการราดสารแพคโคลบิวทราโซลทางดินไปใช้ในการบังคับมะนาวนอกฤดูเป็นการค้าได้อย่างยั่งยืน ผู้ใช้ควรทำความเข้าใจและพิจารณาถึงสภาพความแข็งแรงสมบูรณ์ของต้นมะนาวที่พร้อมต่อการให้ผลผลิตได้ และโดยเฉพาะอย่างยิ่งการเตรียมความพร้อมของต้นก่อนการให้ได้รับการบังคับการออกดอกโดยมีการปฏิบัติบำรุงดูแลสภาพต้นทางด้านเขตกรรมและอารักขาพืชที่เหมาะสม การปฏิบัติต่อต้นด้วยเทคนิคดังกล่าวอย่างถูกต้อง มิฉะนั้นต้นมะนาวอาจทรุดโทรม ไม่ให้ผลผลิตและตายในที่สุด

12.การนำไปใช้ประโยชน์
เทคโนโลยีการควั่นและรัดกิ่งต้นด้วยเชือกร่วมกับการให้สารแพคโคลบิวทราโซลทางดิน ได้ถูกนำไปบรรจุไว้ในเอกสารทางวิชาการเรื่องเทคโนโลยีการผลิตมะนาวไทย. กรมวิชาการเกษตร (วสันติ์ และ ไพโรจน์. 2548) และถูกนำไปพัฒนา และประยุกต์ใช้ในการส่งเสริมการผลิตนอกฤดูกาลของไม้ผลอื่นๆได้แก่ ส้มโอ เงาะ ลำไย และลิ้นจี่ เป็นต้น (พาวิน และคณะ.2543 ; วัชระพล และ ธนะชัย.2550 ; วสันติ์ และคณะ, อยู่ในระหว่างการวิจัย และ ปัญจพร และคณะ,อยู่ในระหว่างการวิจัย)

13.เอกสารอ้างอิง
ธำรง ช่วยเจริญ, วสันติ์ ผ่องสมบูรณ์, อนุรักษ์ สุขขารมย์ และ ไชยวัฒน์ วัฒนไชย. 2546. การใช้สารแพคโคลบิวทราโซลและเทคนิคการควั่นและรัดกิ่งต้นเพื่อควบคุมการผลิตมะนาวนอกฤดู.

วารสารวิชาการเกษตร 21(2) : 136-151.

นิรนาม. 2546. มองตลาดผลไม้ ผ่านสายตาสภาธุรกิจไทย-จีน. เทคโนโลยีชาวบ้าน.15 (316) : 54-55.

พาวิน มโนชัย, วรินทร์ สุทนต์, วินัย วิริยะอลงกรณ์, เสกสันต์ อุสสหตานนท์ และนพดล จรัสสัมฤทธิ์. 2543. ผลของการควั่นกิ่งต่อการออกดอกของลำไยพันธุ์เพชรสาครทะวาย. วารสารเกษตร 16(2) :117-123.

รวี เสรฐภักดี 2540. เทคนิคการผลิตมะนาวนอกฤดู.เอกสารประกอบการบรรยายแก่เกษตรกรผู้ปลูกมะนาวของพื้นที่อำเภอท่ายางและอำเภอใกล้เคียงอื่นๆจังหวัดเพชรบุรี วันที่ 20 ธันวาคม 2540 ณ วัดเขื่อนเพชรโค้งข่อย อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี.

วัชระพล สิงหากัน และธนะชัย พันธุ์เกษมสุข. 2550.ผลของโพแทสเซียมคลอเรตร่วมกับพาโคลบิวทราโซลที่มีต่อการออกดอกของลิ้นจี่พันธุ์จักรพรรดิ์. วารสารเกษตร 23(1) :11-15.

วสันติ์ ผ่องสมบูรณ์. 2535. ปัจจัยควบคุมการออกดอกและติดผลของพืชตระกูลส้ม. วิทยาสารสถาบันวิจัยพืชสวน.14(10) : 61-64.

วสันติ์ ผ่องสมบูรณ์. 2546. ยุทธวิธีในการผลิตมะนาวฤดูแล้ง. เอกสารประกอบการฝึกอบรมเรื่องสารควบคุมการเจริญเติบโตพืชและการผลิตผลไม้นอกฤดูกาล วันที่ 7-10 กรกฎาคม 2546 ณ ห้องประชุมโรงแรมเคยูโฮม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์วิทยาเขตบางเขน จตุจักร กรุงเทพฯ.จัดโดย สถาบันพัฒนาครูอาชีวศึกษา, กรมอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ.

วสันติ์ ผ่องสมบูรณ์. และ ไพโรจน์ สุวรรณจินดา. 2548. เทคโนโลยีการผลิตมะนาวไทย. กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 96 หน้า.

ที่มา  :  กรมวิชาการเกษตร


6.

หน้าก่อน (4/7) - หน้าถัดไป (6/7)