ด้วยเงินกู้จากจีนกับเงินกู้จากแหล่งอื่นอีกจำนวนหนึ่งรวมประมาณ 300 ล้านดอลลาร์ กัมพูชากำลังจะสร้างขยายระบบชลประทานอย่างกว้างขวาง เพื่อให้ครอบคลุม 70% ของผืนนาใน 2 ปีข้างหน้านี้ ซึ่งจะช่วยให้ผลิตข้าวได้มากขึ้นอีกหลายเท่า และ หมายถึงส่งออกได้มากขึ้นด้วย

นายกรัฐมนตรีกัมพูชาฮุนเซนประกาศเรื่องนี้ในสัปดาห์ต้นเดือน ก.พ.ที่ผ่านมา ระหว่างทำพิธีเปิดใช้ระบบชลประทานโครงการหนึ่งใน จ.พระตะบอง จังหวัดใหญ่อันดับ 2 ซึ่งเป็นเขตอู่ข้าวสำคัญอีกแห่งหนึ่งของประเทศ

"เรากำลังจะเปลี่ยนสนามรบในอดีต ให้เป็นแหล่งเพาะปลูกอันกว้างขวาง" ฮุนเซนประกาศผ่านสถานีโทรทัศน์กัมพูชา (TVK) ที่รับชมได้ในกรุงเทพฯ โดยจานดาวเทียม

ตามตัวเลขของกระทรวงเกษตรกัมพูชา ปัจจุบันทั้งประเทศมีพื้นที่นาข้าว 2.6 ล้านเฮกตาร์ (1 เฮกตาร์= 6.25 ไร่) รัฐบาลจะเพิ่มให้เป็น 3 ล้านเฮกตาร์ภายในปี 2558 การชลประทานที่ทั่วถึง จะทำให้เพิ่มผลิตจาก 2.6 ตัน (ข้าวเปลือก) ให้เป็น 3 ตันต่อเฮกตาร์ได้ และหากเป็นไปตามนี้ กัมพูชาก็จะผลิตข้าวได้ 12.25 ล้านตันต่อปี

"มีพื้นที่เพาะปลูกมากขึ้น ได้ผลผลิตต่อเฮกตาร์มากขึ้น และทำนาสองฤดู วันนั้นกัมพูชาจะผลิตข้าวได้ถึง 15 ล้านตันต่อปี" ดร.จัน สะรุน รัฐมนตรีกระทรวงเกษตรกล่าวผ่าน TVK ในงานเดียวกัน

รัฐมนตรีผู้นี้กล่าวอีกว่า รัฐบาลกำลังหาทางขยายพื้นที่การเกษตรอย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเขตสมรภูมิเก่าทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือกับทางตะวันตกของประเทศ โดยไม่ต้องรอให้เก็บกู้ระเบิดแล้วเสร็จเสียก่อน

ส่วนพื้นที่รอบๆ ทะเลสาบใหญ่ (Tonle Sap) ยังขยายพื้นที่นาข้าวได้อีกราว 800,000 เฮกตาร์ บริเวณนี้ผืนดินอุดมที่สุด ให้ผลผลิตสูงสุด

การสร้างถนนหนทางและขยายระบบชลประทานอย่างกว้างขวางในช่วงหลายปีมานี้ เป็นผลงานสำคัญที่ทำให้ชาวกัมพูชาเลือกพรรครัฐบาลเข้ารัฐสภาจนได้เสียงข้างมากอันเด็ดขาดในการเลือกตั้งปี 2551

นโยบายเป็นผู้ส่งออกข้าวรายใหญ่ เป็นที่ประทับใจของผู้คนในเขตชนบาท ซึ่งเกือบร้อยละ 90 ประกอบอาชีพเป็นชาวนา และเกษตรกรแขนงต่างๆ

นโยบายเพิ่มผลผลิตข้าวของกัมพูชา ไม่เพียงแต่สร้างความสนใจให้แก่จีนเท่านั้น รัฐบาลคูเวตกับกาตาร์ซึ่งเป็นเศรษฐีน้ำมันในตะวันออกกลาง ได้ส่งเจ้าหน้าที่เดินทางเข้าออกกัมพูชาหลายครั้งไม่กี่ปีมานี้ ศึกษาโอกาสในการลงทุนผลิตข้าว

ปี 2551 รัฐบาลคูเวตได้เงินกู้กัมพูชา 546 ล้านดอลลาร์ เพื่อสร้างระบบชลประทาน กับเขื่อนเอนกประสงค์อีก 1 แห่ง และทำถนนเข้าสู่ผืนนา ใน จ.กัมปงจาม และ พระตะบอง คูเวตยังมีแผนจะเข้าลงทุนอีกราว 200 ล้านดอลลาร์ปลูกข้าวในกัมพูชาโดยตรง หนังสือพิมพ์ของคูเวตรายงานปลายปีที่แล้ว

ในเดือน ธ.ค.2552 กัมพูชาได้เซ็นสัญญาเงินกู้กับจีนรวม 850 ล้านดอลลาร์ นับเป็นเงินกู้ก้อนใหญ่ที่สุด ตั้งแต่เคยได้รับความช่วยเหลือ ในปัจจุบันจีนยังเป็นผู้ลงทุนมากที่สุดในกัมพูชา และ เป็นประเทศผู้บริจาครายใหญ่ที่สุด

นอกจากนั้นจีนยังให้คำมั่นจะขยายวงเงินกู้ เพื่อช่วยกัมพูชาพัฒนาการเกษตรต่อไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งการก่อสร้างระบบชลประทานในเขตอู่ข้าวรอบๆ กรุงพนมเปญ คือ เปรย์แวง (Prey Veng) กับ จ.โพธิสัตว์ (Pursat) และ จ.อุดรมีชัย (Oddor Meanchey) ทางตอนเหนือ

นายเกียตชนรองนายกฯ และ รัฐมนตีกระทรวงเศรษฐกิจและการคลังกล่าวว่า ยังมีญี่ปุ่นกับเกาหลีอีก 2 แรงที่ให้เงินกู้ช่วยกัมพูชาพัฒนาการเกษตรและการผลิตข้าวส่งออก

ก่อนหน้านี้รัฐมนตรีเกษตรกัมพูชาเคยประกาศจะขึ้นเป็นผู้ส่งออกข้าวรายใหญ่ของโลกในปี 2558 เทียมไหล่กับประเทศเพื่อนบ้านอย่างไทย ซึ่งปัจจุบันเป็นผู้ส่งออกข้าวเบอร์หนึ่งของโลก และ เวียดนามอันดับ 2

แต่นายสะรุนกล่าวว่า ถึงแม้จะยังไม่สามารถเป็นผู้ส่งออกลำดับต้นๆ ได้ ในปี 2558 กัมพูชาก็จะมีข้าวส่งออกอย่างเหลือเฟือ ซึ่งก่อนหน้านั้นเคยตั้งเป้าไว้ที่ 8 ล้านตัน เป็นรองเพียงประเทศไทยเท่านั้น

อย่างไรก็ตามรายงานของกระทรวงเกษตรสหรัฐฯ ระบุว่า ปี 2550 กัมพูชาส่งออกข้าว 450,000 ตันเป็นอันดับที่ 9 ของโลก ปริมาณเพิ่มขึ้นเป็น 500,000 ตันในปี 2551

ปีการผลิต 2552-2553 นี้ กัมพูชาผลิตข้าวได้ 7.286 ล้นตัน ซึ่งจะทำให้มีข้าวเหลือบริโภคภายในและส่งออกได้ 3.1 ล้านตัน ยังห่างไทยกับเวียดนามอีกหลายชั้น.

เกษตรกรกัมพูชาจำนวนมากขึ้นกำลังหันกลับมาใช้ปุ๋ยจากธรรมชาติ เพื่อเป็นการกระตุ้นให้เกิดการทำเกษตรอินทรีย์อีกครั้ง นายคิม สีฝาย (Khim Siphay) ปลูกและผักในไร่นาได้จำนวนมากขึ้นในทุกวันนี้ และยังจ่ายเงินค่าปุ๋ยและยาปราบศัตรูพืชน้อยลงด้วย                "การใช้ยาปราบศัตรูพืชและการใส่ปุ๋ยจะทำให้แมลงที่มีประโยชน์ตายและเป็นสาเหตุให้ดินเสีย" เกษตรกรวัย 46 ปีกล่าว                "ผมใช้ปุ๋ยผสมเพื่อช่วยให้ดินคงสภาพดีได้ปีต่อปี สมาชิกในครอบครัวทั้งหมดจะช่วยกันผสมปุ๋ย"                ประชากรจำนวนประมาณ 3 ใน 4 ของทั้งหมด 13 ล้านคนในกัมพูชาดำรงชีวิตด้วยการพึ่งพาทางการเกษตร เงินรายรับโดยเฉลี่ยน้อยกว่า 2 ดอลลาร์สหรัฐต่อวัน ทำให้การทำเกษตรอินทรีย์ ซึ่งใช้งบประมาณน้อยและมีผลดีต่อสุขภาพกลายเป็นที่สนใจมากขึ้น                การเกษตรอินทรีย์ดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของโครงการซึ่งริเริ่มโดยศูนย์การศึกษาเพื่อพัฒนาการเกษตรกัมพูชา (Centre d'Etude et de Developpement Agricole Cambogien) หรือ CEDAC เพื่อพยายามให้เกษตรกรออกห่างจากสารเคมีที่เป็นอันตรายและมีราคาแพง                โครงการดังกล่าวเริ่มต้นเมื่อปี 2543 มีเกษตรกรที่ต้องการกลับไปทำการเพาะปลูกรูปเกษตรอินทรีย์แบบดั้งเดิมเพียง 28 คน แต่ขณะนี้มีจำนวนถึง 60,000 คนทั่วประเทศ และ การทำเกษตรรูปแบบนี้ยังได้รับการรับรองจากกระทรวงการเกษตรของกัมพูชาด้วย ผลผลิตข้าวต่อเฮกตาร์ (6.25 ไร่) ที่เกษตรกรได้รับจากการเพาะปลูกแบบอินทรีย์มีเพิ่มขึ้นเป็น 2 เท่า และ ความต้องการใช้เมล็ดพันธุ์ก็น้อยลงถึง 70-80% ซึ่งหมายความว่าเกษตรการมีรายได้จากเดิม 58 ดอลลาร์ เพิ่มขึ้นเป็น 172 ดอลลาร์ต่อเฮกตาร์                "หลักสำคัญของการทำเกษตรอินทรีย์คือ เกษตรกรไม่จำเป็นต้องเสียเงินจ่ายค่าปุ๋ยและยาปราบศัตรูพืช ดั้งนั้นพวกเขาจึงใช้เงินในการเพาะปลูกน้อยลง" หยางซางโกมา (Yang Saing Koma) เจ้าหน้าที่ของ CEDAC กล่าว                "เกษตรกรสามารถขายผลผลิตแพงขึ้น นอกจากนั้นยังหลีกเลี่ยงการติดเชื้อจากยาปราบศัตรูพืชทำให้มีสุขภาพดีขึ้น อีกทั้งยังเป็นผลดีต่อสิ่งแวดล้อมด้วย" เจ้าหน้าที่คนเดียวกันกล่าว                การเกษตรอินทรีย์ไม่ได้จำกัดอยู่เพียงในนาข้าวเท่านั้น เกษตรกรได้รับการกระตุ้นให้ขุดร่องรองรับน้ำฝนสำหรับการชลประทาน สร้างบ่อน้ำและลำคลองเพื่อใช้ในการผสมพันธุ์ปลา                ข้าวและผลผลิตอื่นๆ สามารถนำมาใช้เลี้ยงไก่เพื่อผลิตไก่และไข่อินทรีย์ได้                "ผมเริ่มทำการเกษตรอินทรีย์รอบๆ นาข้าวก่อน แต่เมื่อเห็นว่าผลผลิตที่ได้เพิ่มขึ้นเป็น 2 เท่า ในฤดูกาลต่อมาจึงตัดสินใจทำการเพาะปลูกแบบอินทรีย์ในพื้นที่ทั้งหมด... ตอนนี้ผมเสียค่าใช้จ่ายน้อยลง ปลูกพืชได้มากขึ้น และก็ไม่เจ็บป่วยเหมือนเมื่อก่อน สุขภาพดีขึ้นมาก" เกษตรกรโรส เมียว (Ros Meo) กล่าว                หลังจากกัมพูชาเริ่มลืมบาดแผลของสงคราม และ ประชาชนโดยเฉพาะที่อยู่ในเมืองมีเงินทองใช้มากขึ้น ประโยชน์ที่ได้รับคือความเป็นอยู่ที่ดีต่อสุขภาพมากขึ้น เป็นแรงผลัดดันในการทำการเกษตรอินทรีย์                รัฐบาลหวังว่าในที่สุดประเทศจะได้รับความไว้เนื้อเชื่อใจจากตลาดการค้าอาหารเกษตรอินทรีย์ระดับสากล.