การผลิต การปลูก การแปรรูป และการตลาดของพริก และผลิตภัณฑ์พริกในประเทศไทย  รศ.ดร.กมล   เลิศรัตน์ คณะเกษตรศาสตร์  มหาวิทยาลัยขอนแก่น kamol@kku.ac.th   ข้าว พริก และเกลือ เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในอาหารไทย        “พริก” ถูกจัดให้เป็นพืชวัฒนธรรมอีกชนิดของคนไทยที่มีการใช้ประโยชน์ทั้งในแง่ของการบริโภค  ในรูปของเครื่องเทศสำหรับปรุงแต่ง รสชาติ กลิ่นและ  สี  ใช้เป็นพืชสมุนไพร และใช้ในพิธีกรรมต่างๆ       นอกจากนี้ในปัจจุบันมีการสกัดสารเผ็ดที่เรียกว่า แคปไซซิน (capsaicin)  ซึ่งมีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา มาทำผลิตภัณฑ์ต่างๆเพื่อใช้ประโยชน์ด้านสุขภาพ เช่น  กระตุ้นการทำงานของกระเพาะอาหาร  กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต  บำรุงหัวใจ  บรรเทาอาการปวดเมื่อย  ฉีดพ่นรักษาอาการโรคไซนัส รวมทั้งใช้เพื่อควบคุมน้ำหนัก  นอกจากนี้ยังได้นำไปใช้ประโยชน์ด้านอื่นๆ เช่นใช้แทนแก๊สน้ำตาเพื่อปราบจลาจลและใช้เคลือบสายไฟและสายไฟเบอร์ออปติกส์ต่างๆ เพื่อป้องกันการกัดแทะของสัตว์       เนื่องจากพริกเป็นพืชที่มีคุณค่าทางอาหารและยา  มีสี  รสชาติที่ไม่อาจใช้ผลผลิตจากพืชอื่น ๆ ทดแทนได้  จึงทำให้พริกเป็นพืชผักที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจชนิดหนึ่ง   ในด้านการผลิตนั้นมีการเพาะปลูกมานานควบคู่กับชาติไทย เริ่มจากปลูกพริกในลักษณะสวนครัวหลังบ้านและต่อมาได้ปรับเปลี่ยนมาเป็นการปลูกพริกเพื่อการค้า เพื่อผลิตพริกสดและพริกแห้ง สำหรับใช้ในการบริโภคและส่งโรงงานอุตสาหกรรมอาหารเพื่อแปรรูปออกมาเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ รวมทั้งยังมีการผลิตเมล็ดพันธุ์พริกลูกผสมเพื่อการส่งออกด้วย

สถานการณ์การผลิตพริก   จากข้อมูลขององค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติพบว่าทั่วโลกมีแนวโน้มการผลิตพริกเพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ ทุกปี  เช่นเดียวกับประเทศไทย ซึ่งมีพื้นที่การผลิตกระจายทั่วทั้งประเทศ จากข้อมูลพื้นที่ปลูก (เฉลี่ย 5 ปีเพาะปลูก 2541/42-2545/46) ของกรมส่งเสริมการเกษตรพบว่า    ปัจจุบันมีการปลูกพริก 5 ชนิดคือ พริกขี้หนูเม็ดใหญ่ พริกขี้หนูสวน  พริกชี้ฟ้า พริกหยวกและพริกยักษ์ เป็นพื้นที่รวม 597,157 ไร่/ปี ได้ผลผลิตสดรวม 311,831 ตัน/ปี  พริกที่ปลูกมากที่สุดคือพริกขี้หนูเม็ดใหญ่ พันธุ์ที่ปลูกได้แก่ พันธุ์จินดา หัวเรือ   ห้วยสีทนและยอดสน แหล่งผลิตสำคัญอยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้แก่ จังหวัดนครราชสีมา ชัยภูมิ เลย ศรีสะเกษ และอุบลราชธานี  ลำดับที่ 2 คือพริกชี้ฟ้า  แหล่งผลิตสำคัญคือ เชียงใหม่ นครสวรรค์ ลำพูน อุตรดิตถ์ ราชบุรี และนครราชสีมา  และลำดับที่ 3 คือพริกขี้หนูสวน ที่มีแหล่งผลิตสำคัญคือ เชียงใหม่ นครปฐม กาญจนบุรีและศรีสะเกษ โดยปลูกเป็นพื้นที่ 364,367 ไร่  119,421 ไร่ และ 104,692 ไร่ ตามลำดับ  คิดเป็นร้อยละ 61,  20 และ 18 ของพื้นที่ปลูกพริกทั้งหมดตามลำดับ   ลักษณะการผลิตพริกตามสภาพการเพาะปลูกของไทยแบ่งออกได้เป็น  2 แบบ คือพริกไร่และพริกสวน โดยการปลูกพริกไร่ นั้นปลูกเป็นพื้นที่มากกว่า  ในฤดูฝน อาศัยน้ำฝนเป็นหลัก บนที่ดอนหรือที่เชิงเขา ที่มีดินดี  มีการดูแลรักษาเอาใจใส่น้อย แต่ก็ได้ผลผลิตต่ำกว่าและมีคุณภาพไม่สม่ำเสมอ อยู่ที่ประมาณ 500-600 กิโลกรัมต่อไร่ การปลูกพริกไร่เป็นการผลิตเพื่อจำหน่ายทั้งพริกสดและแห้ง แตกต่างจากสภาพสวน  ซึ่งปลูกหลังนา ในพื้นที่ที่มีแหล่งน้ำ  ใช้พื้นที่ผลิตน้อยกว่า  มีขั้นตอนการดูแลจัดการตั้งแต่การเพาะกล้าจนกระทั่งเก็บเกี่ยวดีกว่า   ส่งผลให้ได้ผลผลิตสูงโดยเฉลี่ยแล้วให้ผลผลิตมากกว่า 2,000 กิโลกรัมต่อไร่ และมีคุณภาพตรงตามตลาดต้องการ  นอกจากนี้แล้วยังมีการผลิตในสภาพโรงเรือน  ซึ่งเน้นพริกหวานที่มีมูลค่าสูงเป็นหลัก  ต้องการการดูแลจัดการที่มากขึ้น  สำหรับพันธุ์ที่ใช้ปลูกนั้นส่วนใหญ่เป็นพันธุ์ที่เกษตรกรเก็บเมล็ดไว้ใช้เอง มีเกษตรกรส่วนหนึ่งเริ่มมีการซื้อเมล็ดพันธุ์ลูกผสมมาปลูก   จากข้อมูลของโครงการพัฒนาพริกเพื่ออุตสาหกรรมมูลค่าสูง ปี 2549 ที่ได้รับความสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย โดยความร่วมมือจากมหาวิทยาลัยต่างๆ คือ มหาวิทยาลัยขอนแก่น โดยมี รศ.ดร. สุชีลา เตชะวงค์เสถียร และอ.วีระ ภาคอุทัย เป็นหัวหน้าโครงการ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี โดยมี ผศ.ดร. วสุ อมฤตสุทธิ์ แล ะผศ.ดร. บุญส่ง  เอกพงษ์ เป็นหัวหน้าโครงการ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ โดยมี ผศ.ดร.ฉันทนา วิชรัตน์ และรศ.ดร. ประเสริฐ จรรยาสุภาพ เป็นหัวหน้าโครงการ และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา สถาบันวิจัยและฝึกอบรมการเกษตรลำปาง โดยมี ผศ.ดร. จานุลักษณ์ ขนบดี เป็นหัวหน้าโครงการ ซึ่งจากการศึกษาของคณะวิจัยพบข้อมูลโดยสังเขป ดังนี้

เกษตรกรผู้ผลิต เกษตรกรผู้ผลิตพริกส่วนใหญ่แล้วมีอายุมาก โดยเฉลี่ยอยู่ที่ 35-50 ปี โดยมีประสบการณ์การผลิตพริกเพื่อการค้ามานาน บางรายมีประสบการณ์การปลูกพริกมาแล้วไม่ต่ำกว่า 40-50 ปี   การศึกษาส่วนใหญ่อยู่ในระดับประถมศึกษา แรงงานที่ใช้ในการผลิตพริกเป็นแรงงานในครัวเรือน มีการจ้างแรงงานบ้างสำหรับงานที่ต้องการความรวดเร็วในการทำงาน เช่น การเก็บเกี่ยวผล เป็นต้น

วิธีการปลูก  การปลูกพริกของเกษตรกรมี 2 แบบ คือ การปลูกพริกไร่ และการปลูกแบบพริกสวน โดยการปลูกพริกไร่นั้นเป็นการปลูกโดยอาศัยน้ำฝน มีการดูแลรักษาเอาใจใส่น้อย ใช้ปุ๋ยและสารป้องกันกำจัดศัตรูพืชในปริมาณที่จำกัด ทำให้ไม่อาจควบคุมปริมาณการผลิตและคุณภาพของผลผลิตให้สม่ำเสมอได้ ส่วนการปลูกพริกสวนนั้น เป็นการปลูกอยู่ในเขตชลประทานหรือพื้นที่อยู่ติดแหล่งน้ำ มีการให้น้ำได้อย่างเหมาะสม เกษตรกรใช้ปุ๋ยเคมี สารควบคุมศัตรูพืชในปริมาณค่อนข้างสูง มีการดูแลรักษาดีกว่า ทำให้ได้ผลผลิตและคุณภาพได้ค่อนข้างดี  แต่เนื่องจากรูปแบบการผลิตพริกส่วนใหญ่เป็นแบบการปลูกในแบบพริกไร่ เกษตรกรจะเก็บเมล็ดพันธุ์พริกไว้ใช้เอง และอาศัยน้ำฝนเป็นหลัก โดยจะเริ่มเพาะกล้าช่วงเดือนมีนาคมถึงเมษายน และจะย้ายปลูกตั้งแต่เดือนพฤษภาคมถึงกรกฏาคม ขึ้นอยู่กับสภาพอากาศในปีนั้นๆ ในการผลิตพริกนั้น ในอดีตส่วนใหญ่แล้วผลผลิตที่ได้จะจำหน่ายในรูปผลสดหรือผลแห้งเกือบทั้งหมด แต่ในปัจจุบันมีการผลิตพริกเพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์จำหน่ายเพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะในกลุ่มของพริกหวาน ที่ให้ผลตอบแทนสูงจากการจำหน่ายเมล็ดพันธุ์

ผลผลิต ผลผลิตพริกที่ได้ส่วนใหญ่ มีผลผลิตเฉลี่ยของทุกพื้นที่การศึกษาอยู่ที่ 1,314 กิโลกรัมต่อไร่ โดยในเขตพื้นที่ที่มีการปลูกพันธุ์ลูกผสม และปลูกแบบพริกสวนที่มีระบบชลประทานดี (อุบลราชธานีและ         ศรีสะเกษ) จะให้ผลผลิตต่อไร่สูงกว่าการปลูกในสภาพไร่ (เพชรบูรณ์ เลย นครราชสีมา ชัยภูมิ) ถึง 3-4 เท่า

ต้นทุนและรายได้  ต้นทุนการผลิตของเกษตรกรส่วนใหญ่ต่ำกว่า 10,000 บาทต่อไร่ต่อ ปี ซึ่งการผลิตพริกสำหรับจำหน่ายผลสดหรือผลแห้งจะมีต้นทุนการผลิตต่ำกว่าการผลิตพริกเพื่อส่งโรงงาน โดยพบว่าในจังหวัดตากและสุโขทัย ต้นทุนการผลิตพริกเพื่อส่งโรงงานอุตสาหกรรมประมาณ 8,000-9,000 บาทต่อไร่ ในส่วนของรายได้ พบว่าเกษตรกรมีรายได้จากการจำหน่ายพริกเฉลี่ย 20,000-40,000 บาทต่อปี

การแปรรูป ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนประกอบของพริกมีหลากหลายชนิด ได้แก่  พริกป่น  น้ำพริก น้ำจิ้มพริก ซอสพริก อาหารสำเร็จรูปบรรจุกระป๋องบางชนิด อาหารกึ่งสำเร็จรูปที่มีพริกเป็นเครื่องปรุง ส่วนใหญ่แล้วพริกที่นำมาใช้ทำผลิตภัณฑ์นั้นจะเป็นพริกแห้ง ยกเว้นในซอสพริก และน้ำพริกบางชนิดที่ใช้พริกสดในการแปรรูป ข้อมูลจากกรมโรงงานอุตสาหกรรมปี 2548  พบว่าปัจจุบันมีโรงงานแปรรูปพริกรวม 197 โรงงาน แยกเป็นโรงงานที่ใช้พริกเป็นส่วนประกอบหลัก (พริกป่น พริกแกง น้ำพริก พริกดองและซอสพริก) จำนวน 117 โรงงาน ส่วนใหญ่มีที่ตั้งอยู่ในภาคกลาง 44 โรงงาน ภาคตะวันตก 29 โรงงาน และภาคตะวันออก 27 โรงงาน โรงงานใช้พริกเป็นเครื่องปรุงรส (น้ำจิ้มไก่ น้ำจิ้มสุกี้ เครื่องปรุงในบะหมี่กึ่งสำเร็จรูป แหนม พริกเผาหน้าขนม เป็นต้น) 70 โรงงานและโรงงานที่ใช้พริกเป็นส่วนประกอบอาหารสำเร็จรูปและพร้อมรับประทานจำนวน 10 โรงงาน นอกจากนี้จากข้อมูลของกรมส่งเสริมการเกษตรปี 2548 พบว่ามีกลุ่มเกษตรกรผลิตพริกและผลิตภัณฑ์แปรรูปขั้นต้นออกจำหน่ายเป็นสินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ เป็นจำนวน 99 กลุ่ม ซึ่งข้อมูลดังกล่าวแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของพริกกับคนไทยและอุตสาหกรรมแปรรูปพริกยังเป็นอุตสาหกรรมอาหาร และจากสถิติการส่งออกและการนำเข้าของกรมศุลกากรปี 2549 พบว่า การส่งออกพริกมีทั้งรูปผลสด ซอสพริก พริกแห้ง เครื่องแกงสำเร็จรูป และพริกบดหรือป่น เป็นปริมาณรวม 34,653 ตัน คิดเป็นมูลค่า 2,139 ล้านบาท ชนิดที่ส่งออกเป็นมูลค่ามาก 3 ลำดับแรกเป็นผลิตภัณฑ์พริกที่ได้จากการแปรรูป คือ พริกแกง (1,082 ล้านบาท) ซอสพริก (866 ล้านบาท) และพริกสดหรือแช่เย็น (86 ล้านบาท) สำหรับการส่งออกพริกแห้งมีมูลค่า 66 ล้านบาทแต่มีการนำเข้าเป็นมูลค่าสูงถึง 693 ล้านบาท โดยนำเข้ามากที่สุด 3 ลำดับแรก จากประเทศอินโดนีเซีย (564 ล้านบาท) พม่า (81 ล้านบาท)และจีน (26 ล้านบาท)    ปริมาณการส่งออกและนำเข้าพริกแห้งแสดงให้เห็นว่าความต้องการใช้พริกแห้งมีมากขึ้น แต่ปริมาณ คุณภาพและราคาของพริกที่ผลิตได้ไม่สอดคล้องหรือสม่ำเสมอกับความต้องการใช้ของผู้แปรรูป จึงทำให้ต้องมีการนำเข้าพริกแห้ง เพื่อมาใช้ในอุตสาหกรรมอาหารภายในประเทศ

การตลาดพริก  เกษตรกรใช้ช่องทางการตลาดของพริก 2 ช่องทางคือ 1) การนำพริกไปขายเอง โดยนำไปขายตามตลาดขายปลีกภายในจังหวัด หรือนำไปขายที่ตลาดขายส่ง/ปลีกภายในจังหวัด ตลาดขายส่ง/ปลีกระดับภูมิภาค และมีการนำพริกไปขายเองที่ตลาดกรุงเทพฯ และ 2) การขายผ่านพ่อค้าคนกลาง เกษตรกรจะขายให้กับพ่อค้าท้องที่ และพ่อค้าท้องถิ่นที่เข้ามารับซื้อ โดยผู้ที่เข้ามาเกี่ยวของในวิถีตลาดพริกมี 2 ระดับ คือ 1) ผู้รวบรวม มีหน้าที่รวบรวมผลผลิตพริกจากเกษตรกร เพื่อขายส่งต่อให้กับพ่อค้าส่ง และ 2) พ่อค้าส่ง รวบรวมผลผลิตพริกจากผู้รวบรวมและเกษตรกรเพื่อขายส่งต่อให้กับพ่อค้าส่งในตลาดกลาง ซึ่งพ่อค้าส่งจะนำพริกไปขายต่อตามตลาดขายส่ง/ปลีกภายในจังหวัด ตลาดขายส่ง/ปลีกระดับภูมิภาค และตลาดกรุงเทพฯ สำหรับพ่อค้าในตลาดขายส่ง/ปลีกภายในจังหวัด จะนำพริกไปขายตามตลาดขายส่ง/ปลีกระดับภูมิภาค และตลาดกรุงเทพฯ ส่วนพ่อค้าในตลาดขายส่ง/ปลีกระดับภูมิภาค จะนำพริกไปขายที่ตลาดกรุงเทพฯ และพ่อค้าที่ตลาดกรุงเทพฯ จะนำพริกไปขายต่อให้กับพ่อค้าตามจังหวัดใกล้เคียง และบางส่วนก็ส่งออกไปตลาดต่างประเทศ

ตลาดพริกที่สำคัญในประเทศ แบ่งออกเป็นภูมิภาค โดยตลาดพริกที่สำคัญในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ คือ ตลาดพริกในจังหวัดนครราชสีมา ชัยภูมิ และขอนแก่น  ภาคเหนือ คือ ตลาดพริกในจังหวัดเพชรบูรณ์ กำแพงเพชร นครสวรรค์ สุโขทัย และพิจิตร ส่วนตลาดพริกที่สำคัญในภาคใต้ คือ ตลาดพริกที่จังหวัดสงขลา นครศรีธรรมราช และภูเก็ต       ตลาดพริกสดและพริกแห้งที่ใหญ่ที่สุดคือ ตลาดสี่มุมเมืองรังสิต ตลาดไท และปากคลองตลาด โดยเป็นแหล่งใหญ่ที่รวบรวมพริกจากทุกภาคของประเทศและกระจายต่อไปทั่วทุกจังหวัด ตลอดจนส่งไปจำหน่ายยังต่างประเทศด้วย   ผลผลิตพริกสด ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือจะออกสู่ตลาด 2 ช่วง ระหว่างเดือนมีนาคม – สิงหาคม และเดือนตุลาคม – ธันวาคม ส่วนในภาคเหนือผลผลิตจะออกสู่ตลาดในช่วงเดือนสิงหาคม-ตุลาคม สำหรับพริกแห้งผลผลิตจะกระจายออกสู่ตลาดตลอดทั้งปีเพราะสามารถเก็บรักษาได้ ราคาพริกแห้งจะมีเสถียรภาพมากกว่าราคาพริกสดค่อนข้างมาก   จากการศึกษาพบว่าปัญหาสำคัญของการผลิตพริก คือเรื่องของโรคและแมลง เมื่อเกิดการระบาดของโรคหรือแมลงขึ้นก็จะทำให้เกิดความเสียหายในการผลิตเป็นอย่างมาก สาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดการระบาดของโรคและแมลงคือ ระบบการปลูกยังไม่ได้มาตรฐาน เป็นการปลูกที่พึ่งพาธรรมชาติเป็นส่วนใหญ่ จึงทำให้ไม่สามารถควบคุมปัจจัยต่างๆ ที่จะส่งผลต่อการผลิตได้ อีกทั้งเกษตรกรผู้ผลิตยังมีอายุมาก อาศัยประสบการณ์การผลิตพริกที่ทำกันมาแต่ดั้งเดิม จึงทำให้ระบบการปลูกไม่แตกต่างจากอดีตมากนัก เพื่อแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นจึงควรให้ความรู้ในเรื่องระบบการผลิตที่ได้มาตรฐาน โดยอาจจัดทำในลักษณะของการรวมกลุ่มผลิต  และมีผู้เชี่ยวชาญมาตรฐานสินค้าให้คำแนะนำและรับรองมาตรฐาน    ปัญหาที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือ เรื่องเมล็ดพันธุ์ เนื่องจากเกษตรกรส่วนใหญ่เก็บเมล็ดไว้ใช้เอง แต่ขาดความรู้เรื่องการคัดพันธุ์ จึงทำให้พันธุ์เสื่อมคุณภาพลงไปเรื่อยๆ ถึงแม้ว่าจะมีบริษัทเอกชนผลิตเมล็ดพันธุ์พริกเพื่อจำหน่ายให้กับเกษตรกรแล้วก็ตามแต่เมล็ดพันธุ์พริกที่เป็นที่ต้องการของเกษตรกรจำนวนมาก  คือ  พริกพันธุ์ยอดสนยังไม่มีการผลิต จึงควรต้องพัฒนาเพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์ดังกล่าวเพื่อสนองความต้องการของเกษตรกร

ปัญหาที่สำคัญอีกประการหนึ่งของการผลิตพริก คือ เรื่องราคาและมาตรฐานของสินค้า เนื่องจากราคาพริกสดมีความแปรปรวนสูง  ดังนั้นควรมีการวางแผนการผลิตในแต่ละพื้นที่ให้ผลผลิตพริกมีการกระจายมากขึ้น โดยเฉพาะพริกฤดูแล้ง ซึ่งสามารถควบคุมช่วงเวลาของการปลูกพริกได้ และควรมีการกำหนดมาตรฐานพริกแห้ง เพื่อเป็นการสนับสนุนให้เกษตรกรผลิตพริกแห้งคุณภาพดี  และมีมาตรฐานที่ชัดเจน เพื่อเพิ่มศักยภาพในการแข่งขันกับตลาดต่างประเทศให้มากขึ้น อีกทั้งรัฐบาลควรตระหนักถึงผลกระทบจากการเปิดเขตการค้าเสรี ( FTA )  เพราะปัจจุบันมีการนำเข้าพริกจากต่างประเทศทำให้ผู้บริโภคได้รับผลดี คือ  ซื้อสินค้าราคาถูกแต่คุณภาพหรือมาตรฐานสินค้าไม่มีการยืนยันหรือตรวจสอบ แต่เกษตรกรผู้ปลูกพริกได้รับผลกระทบเพราะขายพริกราคาตกต่ำและคงที่  อีกทั้งยังทำให้การจ้างงานลดลง เพราะกระบวนการผลิตพริกต้องมีการจ้างงานในหลายกิจกรรม เช่น การเก็บพริก การเด็ดขั้วพริก การคัดพริก การบรรจุถุง เป็นต้น ดังเช่น ในปี 2549 มีการนำเข้าพริกจากต่างประเทศ 32,973 ตัน จะทำให้สูญเสียรายได้จากการเก็บพริกของแรงงานในชนบทถึง 480 ล้านบาท ทั้งนี้ยังไม่รวมรายได้ที่จะสูญเสียไปจากแรงงานในการคัดคุณภาพ การเด็ดขั้วพริก การบรรจุถุง ฯลฯ

เอกสารอ้างอิง จานุลักษณ์ ขนบดี, พรนิภา เลิศศิลป์มงคล และปัทมา ศิริธัญญา.  2549.  รายงานฉบับ สมบูรณ์ โครงการ “การศึกษาสถานภาพการผลิต และความสัมพันธ์ของสิ่งแวดล้อมที่มีผลต่อ ผลผลิต คุณภาพ และปริมาณสาร capsaicin ในพริกพันธุ์การค้าในเขตจังหวัดนครสวรรค์   สุโขทัย  และตาก”.  สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, กรุงเทพฯ. ฉันทนา วิชรัตน์, ปรารถนา ยศสุข และศักดิ์ชัย เสถียร์พีระกุล.  2549.  รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการ “การศึกษาสถานภาพการผลิต และความสัมพันธ์ของสิ่งแวดล้อมที่มีผลต่อผลผลิต คุณภาพ และปริมาณสาร capsaicin ในพริกพันธุ์การค้าในเขตจังหวัดเชียงใหม่ และเชียงราย”.  สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, กรุงเทพฯ. บุญส่ง เอกพงษ์ และคณะ.  2549.  รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการ “การศึกษาสถานภาพการตลาด การแปรรูป  และตลาดของผลิตภัณฑ์พริกในเขตพื้นที่จังหวัดอุบลราชธานี และ ศรีสะเกษ”.  สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, กรุงเทพฯ. ประเสริฐ จรรยาสุภาพ และ คณะ.  2549.  รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการ “การศึกษาสถานภาพการตลาด การแปรรูป และตลาดผลิตภัณฑ์พริกในเขตพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย และพิษณุโลก”. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, กรุงเทพฯ. วสุ อมฤตสุทธิ์, พรพิมล สุริยภัทร และรักเกียรติ แสนประเสริฐ.  2549.  รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการ “การศึกษาสถานภาพการผลิต และความสัมพันธ์ของสิ่งแวดล้อมที่มีผลต่อผลผลิต คุณภาพ และปริมาณสาร capsaicin ในพริกพันธุ์การค้ากรณีศึกษา: จังหวัดอุบลราชธานี และศรีสะเกษ”.  สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, กรุงเทพฯ. วีระ ภาคอุทัย และคณะ.  2549.  รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการ “การศึกษาสถานภาพการตลาด การแปรรูป และตลาดผลิตภัณฑ์พริกในเขตพื้นที่จังหวัดอุดรธานี นครราชสีมา ขอนแก่น เลย ชัยภูมิ กรุงเทพฯ และปริมณฑล”.  สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, กรุงเทพฯ. สุชีลา เตชะวงค์เสถียร และนิวัฒน์ มาศวรรณา.  2549.  รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการ “การศึกษาสถานภาพการผลิต และความสัมพันธ์ของสิ่งแวดล้อมที่มีผลต่อผลผลิต คุณภาพ และปริมาณสาร capsaicin ในพริกพันธุ์การค้าในเขตจังหวัดชัยภูมิ เลย นครราชสีมา และเพชรบูรณ์”.  สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, กรุงเทพฯ. สถานที่ติดต่อเพื่อรับแผ่นบันทึกข้อมูลประกอบการสัมมนาเพื่อเผยแพร่ผลงานวิจัยฝ่ายเกษตรของ สกว. เรื่อง การศึกษาการผลิตผักคุณภาพในโรงเรือน การผลิตผักคุณภาพเพื่อการค้า สถานภาพโรงเรือนสำหรับผลิตพืชในสภาพควบคุมสิ่งแวดล้อม   และการผลิตและการตลาดเพื่อพัฒนาพริกสำหรับอุตสาหกรรม วันที่  28 ตุลาคม 2549 ณ โรงแรมเอเซียแอร์พอร์ท ดอนเมือง กรุงเทพฯ:   สำนักประสานงานชุดโครงการพืชผักเพื่อสุขภาพ คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น โทรศัพท์/โทรสาร 0 4320 2696 E-mail: sakunkans@hotmail.com, sakunkans@gmail.com

 

พริกกะเหรี่ยง มีการปลูกกันมากตามแนวชายแดนไทย-พม่าของ จังหวัดกาญจนบุรี ซึ่งปลูกในเขตพื้นที่ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร มีการคมนาคมลำบากมากในช่วงของฤดูฝน ตรงกับ การปลูกพริกของชาวกะเหรี่ยง และเมื่อผลผลิตพริกสามารถเก็บเกี่ยว ได้ก็ไม่สามารถนำออกมาจำหน่ายได้ ต้องแปรรูปเป็นพริกแห้ง

ลักษณะเด่นพริกกะเหรี่ยง
1. มีความทนทานต่อสภาพแวดล้อม ทนทานต่อสภาวะอากาศและโรคแมลง
2. ลำต้นใหญ่ การแตกแขนงดี สามารถให้ผลผลิตติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน
3. เป็นที่นิยมทำเป็นพริกตากแห้งได้ดี คุณภาพผลสด 3 กิโลกรัม ตากแห้งได้ 1-1.3 กิโลกรัม
4. มีความเผ็ดและหอมซึ่งเป็นลักษณะประจำพันธุ์ของพริกกะเหรี่ยง
5. โรงงานทำซอสพริกนิยมนำไปปั่นผสมกับพริกหนุ่มเขียวเพื่อเพิ่มความเผ็ดและความหอม

การเตรียมเมล็ดและต้นกล้าก่อนปลูก
1. เลือกต้นที่มีลำต้นสมบูรณ์แข็งแรง ทนทานต่อโรคและแมลง สามารถปรับตัวเข้ากับ สภาพแวดล้อม ในท้องถิ่นได้ดี ให้ผลผลิตดก ขนาดใหญ่เต็มที่และเก็บผลในรุ่นที่ 2-3
2. ผลพริกที่เลือกเก็บนั้น ควรเป็นผลที่เริ่มสุกหรือสุกสีแดงสดปราศจากโรคแมลงทำลาย นำเมล็ดพันธุ์แช่น้ำทิ้งไว้ 1 คืน หรือนำมาห่อ ในผ้าขาวบางซับ ๆ เก็บไว้ประมาณ 2-3 วัน จนมีตุ่มรากสีขาวเล็ก ๆ แล้วนำไปเพาะ

การเตรียมแปลงเพาะกล้า
การเลือกพื้นที่สำหรับเพาะเมล็ดพันธุ์ต้องทำการเตรียมดินให้ละเอียดพร้อมผสมปุ๋ยคอก หรือปุ๋ยหมัก ในอัตรา 2:1 แล้วคลุกเคล้า ให้เข้ากัน แล้วนำเมล็ดพริกโรยเป็นแถวห่างกันประมาณ 3 นิ้ว กลบหน้าดิน ประมาณ 1 ซม. หลังเพาะนาน 7-10 วัน เริ่มงอกหมั่น รดน้ำ ให้ชุ่มอยู่เสมออย่าปล่อยให้แปลงแห้งจนกระทั่งต้นกล้าเจริญเติบโตมีใบประมาณ 3-4 คู่ หรือต้นกล้ามีอายุประมาณ 30 วัน สามารถนำไปปลูกในแปลงปลูก

การปลูกและการดูแลรักษา
1. การปลูกพริกกะเหรี่ยงโดยนำเมล็ดพริกที่เก็บเมล็ดจากต้นแล้วนำมาตากแดดจนแห้งสนิทแล้วนำไปตำในครก หรือกระบอก ไม้ไผ่ ให้เมล็ดแตกออก นำเมล็ดมาหยอดลงหลุมที่เตรียมไว้ หลุมละประมาณ 5-10 เมล็ด ระยะปลูก 80X80 เซนติเมตร และหากปลูก แซมข้าวไร่ ระยะปลูกจะห่างตามความต้องการและสภาพพื้นที่เป็นหลัก

2. การปลูกด้วยต้นกล้า ควรมีการรองก้นหลุมด้วยปุ๋ยหมัก อัตรา 800-1,000 กิโลกรัมต่อไร่ หรือใช้เชื้อราไตรโคเดอร์ม่า จำนวนต้นกล้า ประมาณ 2,500-3,000 ต้นต่อไร่ ระยะปลูก 80X80 เซนติเมตร ซึ่งสามารถปลูกเป็นพืชแซม กับข้าวไร่ หรือพืชชนิดอื่นๆ

3. การปลูกพริกกะเหรี่ยงเพื่อเพิ่มมูลค่าของพริกสด สามารถทำได้โดยเกษตรกรต้องมีพื้นที่สามารถให้น้ำได้ และเป็นพื้นที่ดอนน้ำ ไม่ท่วมขัง เกษตรกรเริ่มเพาะกล้าพริกตั้งแต่เดือน กันยายน-ตุลาคม หลังปลูกแล้ว 90 วันก็จะเริ่มเก็บผลผลิต ซึ่งจะเป็นช่วงฤดูแล้ง พริกสดจะเริ่มราคาแพงเนื่องจากชาวกระเหรี่ยงที่ปลูกพริกในป่า ไม่สามารถให้น้ำพริกได้ และผลผลิตก็จะหมดเร็ว ทำให้พริกสด ขาดแคลน เกษตรกรที่ปลูกพริกกะเหรี่ยงฝืนฤดู สามารถขายพริกสดได้ถึงราคา 50-80 บาท/กิโลกรัม และสามารถเก็บเกี่ยวตั้งแต่ 2 ปีขึ้นไป

การให้น้ำและปุ๋ย
การให้น้ำอาศัยน้ำฝนธรรมชาติ และช่วงที่เหมาะสมในการปลูกเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน การกำจัดวัชพืชไม่ใช้สารเคมี และไม่นิยมใส่ปุ๋ยเคมีเนื่องจากจะทำให้พริกกะเหรี่ยงที่มีความหอมที่มีลักษณะพิเศษเฉพาะตัวลดลง

ศัตรูพืชที่สำคัญและวิธีการป้องกันกำจัด
1. โรค โรครากเน่าโคนเน่า และโรคกุ้งแห้ง ป้องกันโดยคัดเมล็ดพันธุ์ที่ปราศจากโรค ใช้เชื้อราไตรโคเดอร์ม่า รองก้นหลุมก่อนปลูก

2. แมลง เพลี้ยไฟ เพลี้ยอ่อน เพลี้ยแป้ง ทำให้พริกใบหงิกงอ ลักษณะใบม้วนผิดปกติ ระบาดในช่วงแห้งแล้ง ป้องกันกำจัด โดยใช้น้ำหมัก สมุนไพร ฉีดพ่นทุก 5-7 วัน หรือเชื้อราบิวเบอร์รี่

การเก็บผลผลิต
หลังย้ายปลูกประมาณ 60 วัน พริกกะเหรี่ยงเริ่มทยอยผลผลิตและสามารถเก็บผลผลิตได้โดยเลือกเก็บเมล็ดที่มีสีแดงสดเพื่อใช้ ในการแปรรูป ผลผลิตพริกสดประมาณ 400-500 กิโลกรัมต่อไร่ ซึ่งสามารถนำมาทำเป็นพริกแห้งได้ประมาณ 80-100 กิโลกรัมๆ ละประมาณ 80-150 บาท รายได้เฉลี่ยประมาณ 10,000-15,000 บาทต่อไร่

การจำหน่ายพริกกะเหรี่ยง
1. จำหน่ายพริกสดราคาขายขึ้นอยู่กับคุณภาพและปริมาณของพริก
2. จำหน่ายเป็นพริกแห้ง ซึ่งจะได้ราคาที่สูง กว่าพริกชนิดอื่น
3. ตลาดแปรรูปในอุตสาหกรรมการแปรรูป พริกป่น พริกคั่ว พริกดอง ซอสพริก หรือน้ำจิ้ม น้ำพริก น้ำพริกแกง อาหารสำเร็จรูป หรือกึ่งสำเร็จรูป พริกแช่แข็ง




3. "คีรีราษฎร์ 1"
พริกกะเหรี่ยงสายพันธุ์ใหม่ที่ให้ผลผลิตสูงและมีคุณภาพ

เป็นที่ทราบกันมานานแล้วว่า "พริกกะเหรี่ยง" มีการปลูกกันมากตามแนวชายแดนไทย-พม่า ในเขตพื้นที่ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร จังหวัดกาญจนบุรี ซึ่งมีการคมนาคมลำบากมากในช่วงฤดูฝนซึ่งเป็นช่วงที่ชาวกะเหรี่ยงเก็บเกี่ยวผลผลิตพริกพอดี ทำให้ไม่สามารถนำพริกกะเหรี่ยงสดออกมาจำหน่ายได้ จะต้องมีการแปรรูปเป็นพริกแห้งก่อน และอีกพื้นที่หนึ่งที่มีพื้นที่ปลูกมากจะอยู่ในเขตตำบลคีรีราษฎร์ อำเภอพบพระ จังหวัดตาก ปัจจุบันทางสถาบันวิจัยเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา จังหวัดลำปาง โดยมี ผศ.ดร.จานุลักษณ์ ขนบดี ได้รวบรวมพันธุ์และศึกษาลักษณะพันธุ์พริกพื้นเมืองของจังหวัดตาก ซึ่งรวมถึงพริกกะเหรี่ยงด้วย ได้จำนวน 192 สายพันธุ์ พบว่าในขณะนี้พบพันธุ์พริกที่พัฒนาพันธุ์ได้จำนวน 11 สายพันธุ์ ที่มีศักยภาพในการให้ผลผลิตสดมากกว่า 1,000 กิโลกรัม ต่อไร่

ทำความรู้จักกับพริกกะเหรี่ยง
อาจจะกล่าวได้ว่า พริกกะเหรี่ยงเป็นวัฒนธรรมของคนกะเหรี่ยงก็ว่าได้ ถึงกับมีคำกล่าวว่า "มีข้าว มีพริก มีฟืน ไม่ต้องมีเงิน" ก็อยู่ได้ หลายคนเคยรับประทานก๋วยเตี๋ยวน้ำพริกกะเหรี่ยง แต่ไม่ทราบว่าพริกกะเหรี่ยงคือพริกอะไร? พริกกะเหรี่ยงไม่ใช่พริกขี้หนูสวน ในธรรมชาติพริกขี้หนูจะเจริญเติบโตและให้ผลผลิตดีในพื้นที่ปลูกที่ร่มรำไร ในขณะที่พริกกะเหรี่ยงชอบแสงแดดจัด การปลูกพริกกะเหรี่ยงของคนกะเหรี่ยงจะปลูกแบบพืชไร่ โดยการเอาเมล็ดพริกผสมกับเมล็ดพืชอื่นๆ อาทิ เมล็ดฟัก แฟง แตงกวา ฯลฯ หว่านในไร่หลังจากที่หยอดเมล็ดข้าวไปแล้ว เมล็ดข้าวงอกก่อนและเป็นร่มเงาให้ต้นกล้าผักซึ่งรวมถึงต้นกล้าพริกด้วย ระหว่างที่รอต้นข้าวให้ผลผลิต ชาวกะเหรี่ยงจะได้รับประทานผักชนิดต่างๆ เป็นอาหาร เมื่อเก็บเกี่ยวข้าวเสร็จ ต้นพริกกะเหรี่ยงอยู่ในระหว่างออกดอกและติดผลพอดี ชาวกะเหรี่ยงทยอยเก็บเกี่ยวพริกกะเหรี่ยงได้ต่อเนื่อง 5-6 เดือน

ลักษณะเด่นของพริกกะเหรี่ยง
ชาวกะเหรี่ยงบอกถึงคุณลักษณะที่เด่นเฉพาะตัวของพริกกะเหรี่ยงดังนี้ "ต้องปลายแหลม ก้นโต สีส้มจัด (ไม่แดงคล้ำ) เผ็ดแต่ไม่แสบลิ้นและมีกลิ่นหอม" ทางศูนย์ส่งเสริมการเกษตรที่สูง จังหวัดกาญจนบุรี ได้บอกถึงการปลูกพริกกะเหรี่ยงว่ามีความทนทานต่อสภาพแวดล้อม มีลำต้นใหญ่ การแตกแขนงดี สามารถเก็บผลผลิตติดต่อกันได้ระยะเวลานาน นิยมแปรรูปเป็นพริกแห้งโดยใช้พริกกะเหรี่ยงสด 3 กิโลกรัม เมื่อเป็นพริกแห้งได้น้ำหนักเฉลี่ย 1-1.3 กิโลกรัม ปัจจุบันโรงงานที่ผลิตซอสพริกนิยมนำเอาพริกกะเหรี่ยงแห้งไปปั่นผสมกับพริกหนุ่มเขียวเพื่อเพิ่มความเผ็ดและมีกลิ่นหอม

ผลผลิตพริกกะเหรี่ยงในธรรมชาติ ให้ผลผลิตเพียง 200-300 กิโลกรัม ต่อไร่
ผศ.ดร.จานุลักษณ์ ขนบดี ได้เล่าถึงความเป็นมาของโครงการศึกษาสถานภาพการผลิตและความสัมพันธ์ของสิ่งแวดล้อมที่มีผลต่อผลผลิต คุณภาพและปริมาณสาร "แคปไซซิน" (capsaicin) ในพริกพันธุ์การค้าของประเทศไทย ว่าจากการเดินทางศึกษาดูงานแปลงพริกและสถานการณ์การผลิตและการตลาดพริกกะเหรี่ยงในเขตตำบลคีรีราษฎร์ อำเภอพบพระ จังหวัดตาก ด้วยความร่วมมือระหว่างสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, คณะนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา วิทยาเขตลำปาง, มหาวิทยาลัยขอนแก่น, องค์การบริหารส่วนตำบลคีรีราษฎร์, ผู้ประกอบการซื้อพริกกะเหรี่ยง และเกษตรกรผู้ปลูกในพื้นที่ พบว่า พริกกะเหรี่ยงที่ปลูกที่อำเภอพบพระ จัดเป็นพริกที่มีเอกลักษณ์เฉพาะ ทั้งด้านรูปร่าง สีผิว ความเผ็ด และความหอม รวมทั้งเป็นพริกที่ไม่ใช้สารเคมีใดๆ ในการปลูก ให้ผลผลิตพริกที่เก็บเกี่ยวมามีความปลอดภัย ผลผลิตส่งขายยังตลาดใหญ่ๆ อาทิ ตลาดสี่มุมเมือง ตลาดไท ปากคลองตลาด ฯลฯ ราคาขายผลผลิตพริกสดเฉลี่ย 7-25 บาท ต่อกิโลกรัม

ในด้านการผลิตและการจัดการของเกษตรกรในพื้นที่พบว่า ส่วนใหญ่เกษตรกรจะปลูกพริกกะเหรี่ยงแซมหรือปลูกหมุนเวียนร่วมกับพืชชนิดอื่นๆ เช่น ข้าวโพด ผักกาดขาวและมันสำปะหลัง เป็นต้น โดยสามารถปลูกพริกได้เพียงละ 1 ครั้ง เท่านั้น ศักยภาพในการผลิตพริกกะเหรี่ยงของเกษตรกรในเขตตำบลคีรีราษฎร์ สามารถผลิตพริกได้เฉลี่ยเพียง 200-300 กิโลกรัม ต่อไร่เท่านั้น ผลผลิตออกสู่ตลาดมากในช่วงเดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม มีผลผลิตออกในแต่ละปีเฉลี่ยวันละ 200,000 กิโลกรัม อย่างไรก็ตาม จากการเก็บรวบรวมข้อมูลพบว่า มีปัญหาหลายประการที่เป็นปัจจัยที่มีส่วนสำคัญ ทำให้ผลผลิตต่อไร่ต่ำ เช่น ปัญหาจากการระบาดของโรคและแมลง โรคที่พบ ได้แก่ โรครากเน่าและโคนเน่าที่เกิดจากเชื้อไฟทอปทอร่า สำหรับแมลงที่พบมากคือ หนอนเจาะผล นอกจากนั้น ยังพบปัญหาเรื่องสภาพดินปลูกมีค่าความเป็นกรดปานกลางถึงกรดจัด ปัญหาดินเสื่อมโทรมจากการใช้ที่ดินซ้ำซากและขาดการบำรุงดิน ขาดแคลนน้ำและขาดความรู้เกี่ยวกับวิธีการปลูกพริกที่ถูกต้อง

พริกกะเหรี่ยงมีปริมาณสารแคปไซซินสูง
เหตุผลหนึ่งที่ ผศ.ดร.จานุลักษณ์ ขนบดี ให้ความสนใจในการคัดเลือกพันธุ์พริกกะเหรี่ยงเพื่อแนะนำให้เกษตรกรได้นำไปขยายพื้นที่ปลูกและผลผลิตสูง เนื่องจากพบว่าในผลพริกกะเหรี่ยงมีปริมาณของสารแคปไซซินสูงกว่าพริกชนิดอื่นๆ ที่ปลูกในบ้านเรา ในงานวิจัยอุตสาหกรรมและผลิตภัณฑ์ธรรมชาติของ ดร.ชฎา พิศาลวงศ์ พบว่า "แคปไซซิน" คือสารสำคัญที่มีอยู่ในพริกทุกชนิดและเป็นตัวที่ทำให้พริกมีรสชาติเผ็ดร้อน แต่ปริมาณของสารแคปไซซินจะมีปริมาณมากน้อยขึ้นอยู่กับสายพันธุ์พริก ในวงการแพทย์ต่างก็ยอมรับกันว่าสารแคปไซซินนี้จะช่วยกระตุ้นเซลล์ในกระเพาะอาหารให้มีการหลั่งกรดเกลือมากขึ้นและทำให้เยื่อบุผนังกระเพาะอาหารมีเลือดมาหล่อเลี้ยงมากกว่าปกติ เนื่องจากพริกจะไปกระตุ้นการบีบและการคลายตัวของกระเพาะอาหาร การบริโภคพริกจึงช่วยให้เจริญอาหารมากขึ้นเพราะไปกระตุ้นต่อมน้ำลาย

การเตรียมเมล็ดและต้นกล้าก่อนปลูกแบบชาวบ้าน
ในคำแนะนำของศูนย์ส่งเสริมการเกษตรที่สูง จังหวัดกาญจนบุรี แนะนำชาวกะเหรี่ยงที่จะปลูกพริกกะเหรี่ยง เลือกต้นที่มีลำต้นสมบูรณ์ แข็งแรง ทนทานต่อโรคและแมลง สามารถปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมในท้องถิ่นได้ดี ให้ผลผลิตดก ขนาดใหญ่เต็มที่และเก็บผลในรุ่นที่ 2-3 ผลพริกที่เลือกเก็บนั้น ควรเป็นผลที่เริ่มสุกหรือสุกสีแดงสด ปราศจากโรคแมลงทำลาย นำเมล็ดพันธุ์แช่น้ำทิ้งไว้ 1 คืน หรือนำมาห่อในผ้าขาวบางซับๆ เก็บไว้ประมาณ 2-3 วัน จนมีตุ่มรากสีขาวเล็กๆ แล้วนำไปเพาะ ในการเตรียมแปลงเพาะกล้า เลือกพื้นที่สำหรับเพาะเมล็ดพันธุ์ ต้องเตรียมดินให้ละเอียดพร้อมผสมปุ๋ยคอก หรือปุ๋ยหมัก ในอัตรา 2:1 คลุกเคล้าให้เข้ากัน แล้วนำเมล็ดพริกโรยเป็นแถวห่างกันประมาณ 3 นิ้ว กลบหน้าดินประมาณ 1 เซนติเมตร หลังเพาะนาน 7-10 วัน เริ่มงอก หมั่นรดน้ำให้ชุ่มอยู่เสมอ อย่าปล่อยให้แปลงแห้ง จนกระทั่งต้นกล้าเจริญเติบโตมีใบประมาณ 3-4 คู่ หรือต้นกล้ามีอายุประมาณ 30 วัน สามารถนำไปปลูกในแปลงปลูก

การปลูกและการดูแลรักษาพริกกะเหรี่ยง
1. การปลูกพริกกะเหรี่ยงโดยนำเมล็ดพริกที่เก็บเมล็ดจากต้นแล้วนำมาตากแดดจนแห้งสนิท แล้วนำไปตำในครก หรือกระบอกไม้ไผ่ ให้เมล็ดแตกออก นำเมล็ดมาหยอดลงหลุมที่เตรียมไว้ หลุมละประมาณ 5-10 เมล็ด ระยะปลูก 80x80 เซนติเมตร และหากปลูกแซมข้าวไร่ ระยะปลูกจะห่างตามความต้องการและสภาพพื้นที่เป็นหลัก

2. การปลูกด้วยต้นกล้า ควรมีการรองก้นหลุมด้วยปุ๋ยหมัก อัตรา 800-1,000 กิโลกรัม ต่อไร่ หรือใช้เชื้อราไตรโคเดอร์ม่า จำนวนต้นกล้าประมาณ 2,500-3,000 ต้น ต่อไร่ ระยะปลูก 80x80 เซนติเมตร ซึ่งสามารถปลูกเป็นพืชแซมกับข้าวไร่ หรือพืชชนิดอื่นๆ

3. การปลูกพริกกะเหรี่ยงเพื่อเพิ่มมูลค่าของพริกสด สามารถทำได้โดยเกษตรกรต้องมีพื้นที่ สามารถให้น้ำได้ และเป็นพื้นที่ดอน น้ำไม่ท่วมขัง เกษตรกรเริ่มเพาะกล้าพริกตั้งแต่เดือนกันยายน-ตุลาคม หลังปลูกแล้ว 90 วัน ก็จะเริ่มเก็บผลผลิต ซึ่งจะเป็นช่วงฤดูแล้ง พริกสดจะเริ่มราคาแพง เนื่องจากชาวกะเหรี่ยงที่ปลูกพริกในป่า ไม่สามารถให้น้ำพริกได้ และผลผลิตก็จะหมดเร็ว ทำให้พริกสดขาดแคลน เกษตรกรที่ปลูกพริกกะเหรี่ยงฝืนฤดู สามารถขายพริกสดได้ถึงราคา 50-80 บาท ต่อกิโลกรัม และสามารถเก็บเกี่ยวตั้งแต่ 2 ปีขึ้นไป

การใช้สารเคมีในการปลูกพริก เป็นความจริงที่หลีกเลี่ยงไม่ได้
การบริหารเรื่องต้นทุนในการใช้สารเคมีปราบศัตรูพืชในการปลูกพริกถือเป็นเรื่องใหญ่และมีความสำคัญมาก เนื่องจากพริกเป็นพืชที่มีแมลงและโรครบกวนมาก ดังนั้น การใช้สารเคมีในการปลูกพริกจึงเป็นความจริงที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เพียงแต่เกษตรกรจะมีการจัดการในเรื่องนี้ได้ดีเพียงใด จะมีการตั้งโปรแกรมการฉีดพ่นสารเคมีปราบศัตรูพืชอย่างกว้างๆ เฉลี่ยสัปดาห์ละครั้ง ส่วนความถี่ในการฉีดพ่นจะมากน้อยลงกว่านี้ขึ้นอยู่กับการสำรวจแมลงและโรคที่เราพบเป็นหลัก เกษตรกรที่จะปลูกพริกให้ประสบความสำเร็จจะต้องมีการศึกษาและหาความรู้ในเรื่องสารเคมีที่ดีพอสมควร สำหรับการเลือกใช้สารเคมีปราบศัตรูพืชจะต้องมองถึงรายละเอียดมากเข้าไปอีก จะต้องทราบว่าสารเคมีแต่ละชนิดมีฤทธิ์ตกค้างนานขนาดไหน

แนวทางในการป้องกันโรคแอนแทรกโนสในพริก
เกษตรกรที่มีอาชีพในการปลูกพริกต่างก็ทราบดีว่าเมื่อพบการระบาดของโรคแอนแทรกโนสในแปลงปลูกพริกแล้ว ผลผลิตของการปลูกพริกในฤดูกาลนั้นมีโอกาสที่จะได้รับความเสียหายมากจนขาดทุนได้ การป้องกันเป็นวิธีการที่ดีที่สุด ถ้าปล่อยให้มีการระบาดแล้วยากต่อการควบคุม สิ่งสำคัญที่สุดในการป้องกันการเกิดโรคคือ การฉีดพ่นสารเคมีป้องกันและกำจัดให้ถูกจังหวะ เกษตรกรจะต้องเป็นคนที่หมั่นสังเกตว่าเมื่อมีโรคแอนแทรกโนสเข้ามารบกวน ต้นพริกจะเริ่มแสดงอาการบางอย่างออกมาให้เห็น เช่น เริ่มมีใบจุดเล็กๆ บนใบพริกหรือบริเวณโคนต้น หลังจากฝนตกหนัก มีหมอกลงจัด หลังการให้น้ำหรือแปลงปลูกพริกข้างเคียงเป็นโรคนี้ ก็ให้พึงระวังและเตรียมป้องกันว่าในแปลงพริกของท่านมีโอกาสที่จะมีการระบาดของโรคแอนแทรกโนส เกษตรกรจะต้องมีการเริ่มฉีดพ่นสารเคมีป้องกันและกำจัดโรคพืชประเภทดูดซึมทันที อาจจะใช้ยาเชื้อราที่มีราคาไม่แพงนัก เช่น ยาแอนทราโคล เพื่อป้องกันกำจัดเชื้อที่เป็นสาเหตุของโรคไว้ก่อนเพื่อไม่ให้ปริมาณของเชื้อมีปริมาณมากขึ้นจนก่อให้เกิดโรคได้

จากการดำเนินงาน นักวิจัยได้รวบรวมพันธุ์พริกพื้นเมืองตั้งแต่ปี พ.ศ. 2548 จากอำเภออุ้งผาง แม่สอด แม่ระมาด ท่าสองยาง และพบพระ จนได้พริกจำนวน 192 สายพันธุ์ และได้ดำเนินการคัดเลือกพันธุ์ 2 ชั่วรุ่น โดยการปลูกลงแปลงของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา สถาบันวิจัยเทคโนโลยีการเกษตร จังหวัดลำปาง และแปลงเกษตรกรในพื้นที่พบพระ จนได้พริกสายพันธุ์ดี 14 สายพันธุ์ หลังจากนั้นทดสอบและประเมินพันธุ์โดยนักวิจัยและภาคเอกชน ผลสำเร็จที่ได้คือ "พริกพันธุ์คีรีราษฎร์ 1" ที่สามารถปรับตัวได้ดีในพื้นที่ และให้ผลผลิตสูงมากกว่า 1.5 ตัน ต่อไร่ ทั้งนี้เป้าหมายหลักของโครงการนอกจากได้พริกสายพันธุ์ดีที่ให้ผลผลิต และสารแคปไซซินสูง รวมทั้งปรับตัวได้ดีแล้ว เป้าหมายหลักที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือ การส่งมอบเมล็ดพันธุ์ที่พัฒนาได้คืนกลับสู่ชุมชนและเกษตรกรในพื้นที่ เพื่อให้เกษตรกรนำไปเพาะและเพิ่มจำนวนเมล็ดพันธุ์เพื่อการผลิตและจำหน่ายเป็นพริกพันธุ์การค้าในระยะต่อไป


หนังสือ "คู่มือการปลูกพริกเชิงพาณิชย์" พิมพ์ 4 สี แจกฟรีพร้อมกับ หนังสือ "อาชีพเกษตรกรรม ทำง่าย รายได้งาม เล่มที่ 5" รวม 2 เล่ม จำนวน 120 หน้า เกษตรกรและผู้สนใจเขียนจดหมายสอดแสตมป์เป็นมูลค่า 50 บาท (ระบุชื่อหนังสือ) ส่งมาขอได้ที่ ชมรมเผยแพร่ความรู้ทางการเกษตร เลขที่ 2/395 ถนนศรีมาลา ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดพิจิตร 66000 โทร. (056) 613-021, (056) 650-145 และ (081) 886-7398


ทวีศักดิ์ ชัยเรืองยศ

4.ปลูกพริกหวาน สูตร อำภา ปัญจบุตร

นางอำภา ปัญจบุตร เกษตรกรลูกค้า อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่ จากเคยล้มลุกคลุกคลานจากการปลูกหอมหัวใหญ่และลิ้นจี่ ประสบปัญหาสินค้าล้นตลาด เนื่องจากปลูกพืชโดยไม่ศึกษาความต้องการของตลาด จนกระทั่งได้มาเป็นลูกค้าของธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) และได้รับคำแนะนำในเรื่องการปลูกพริกหวาน
         
อำภา เล่าว่า ตนเองต่อสู้ชีวิตเพียงคนเดียวส่งลูก 2 คนเรียนหนังสือแต่ก็ไม่ย่อท้อ อดทนต่อสู้ จนทำให้ปัจจุบันมีโรงเรือนผลิตพริกหวานอยู่ 4 โรง ประมาณ 16,000 ต้น ส่วนเทคนิคในการปลูก คือ จะนำเมล็ดพันธุ์มาแช่น้ำ 1 คืน แล้วนำมาผึ่งพอหมาด ๆ จากนั้นก็นำเมล็ดพันธุ์มาใส่ภาชนะทึบแสงนำออกไปตากแดดอีก 1 วัน จากนั้นนำไปใส่ถาดหลุมเพื่อเพาะเป็นต้นกล้า
         
จากที่เคยล้มเหลวจากการปลุกหอมหัวใหญ่ แต่ก็มีกำลังใจลุกขึ้นมาต่อสู้ และได้รับคำแนะนำที่ดี ทำให้ทุกวันนี้ อำภา มีรายได้ที่สามารถเลี้ยงตนเอง และครอบครัวให้มีความสุขได้ แม้จะมีปัญหาในเรื่องของราคาผลผลิตอยู่บ้าง แต่หลังจากที่ได้ศึกษาเทคนิคการปลูกพริกหวาน ก็สามารถจัดการกับผลผลิตของตนเองได้
         
แหล่งจำหน่ายผลผลิต จะส่งจำหน่ายที่ปากคลองตลาด ตลาดสี่มุมเมือง และตลาดไท สำหรับผู้ที่สนใจเรื่องของการผลิตพริกหวานอย่างถูกวิธี ติดต่อได้ที่ 19/1 หมู่ 3 ต.โป่งแยง อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่ โทรศัพท์ติดต่อ 08-1980-0754

         
ที่มา  :  ดลินิวส์

หน้าถัดไป (2/2)