13. พันธุ์สับปะรด

สับปะรดเป็นพืชที่มีความสำคัญในอุตสาหกรรมเกษตร นอกจากจะนิยมบริโภคสดแล้ว ยังสามารถแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ได้หลายชนิด เช่น สับปะรดกระป๋อง น้ำสับปะรด สับปะรดแช่แข็ง สับปะรดกวน สับปะรดอบแห้ง และอื่นๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งอุตสาหกรรมสับปะรดกระป๋อง เปลือกใช้เป็นอาหารสัตว์ ใบใช้ทำเส้นใยและกระดาษ ปัญหาของพืช ข้อจำกัด และโอกาส • ผลผลิตต่อไร่ต่ำ • ต้นทุนการผลิตสูง • การกระจายตัวของผลผลิตไม่สม่ำเสมอ ทำให้ราคาผลผลิตไม่มีเสถียรภาพ โดยผลผลิตออกสู่ตลาดมากใน 2 ช่วงฤดู คือ ช่วงเดือนเมษายน - มิถุนายน และเดือนพฤศจิกายน - มกราคม • คุณภาพผลผลิตบางส่วนไม่ได้มาตรฐานของโรงงาน เช่น การตกค้างของสารไนเตรทเกินระดับมาตรฐาน (25 ppm) ผลแกน และอาการไส้สีน้ำตาล • พันธุ์ปลูก มีการพัฒนาพันธุ์น้อยมาก มีการเสื่อมคุณลักษณะอันเนื่องมาจากการกลายพันธุ์ หรือการเสื่อมถอยทางพันธุกรรม • ความไม่สมดุลกันระหว่างการผลิตในภาคการเกษตร และการผลิตในภาคอุตสาหกรรม และการขายตัดราคาสินค้ากันในต่างประเทศ พันธุ์สับปะรด พันธุ์ : เพชรบุรี วันที่รับรอง : 18 มีนาคม 2541 ประเภทพันธุ์ : พันธุ์แนะนำ ประวัติ : ศูนย์วิจัยพืชสวนชุมพร และสถานีทดลองพืชสวนเพชรบุรีได้ดำเนินการรวบรวมและ ศึกษาพันธุ์สับปะรด จากภายในและต่างประเทศจำนวน 10 และ 12 พันธุ์ ตามลำดับ โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อให้ได้สับปะรดพันธุ์ใหม่ที่ให้ผลผลิตสูง มีรสชาติตรงตามความต้องการของตลาด และปรับตัวได้เหมาะสมแต่ละสภาพท้องถิ่น เพื่อเผยแพร่แก่เกษตรกรใช้ เป็นพันธุ์ปลูก เพื่อรับประทานผลสด พบว่า พันธุ์นี้ มีคุณลักษณะดีเด่นในด้านรับประทาน ผลสด และมีการเจริญเติบโตดี ลักษณะดีเด่น : 1. ผลผลิตสูงกว่าพันธุ์ภูเก็ตและสวี ซึ่งอยู่ในกลุ่มพันธุ์เดียวกัน 17.7% และ 23.2% ตาม ลำดับ 2. รสชาติหวานอมเปรี้ยว ปริมาณ soluble solids สูงถึง 16.9 องศา Brix และมีปริมาณกรดค่อนข้างต่ำเท่ากับ 0.45% 3. มีกลิ่นหอมแรง เนื้อกรอบใกล้เคียงกับพันธุ์สวีและภูเก็ต สีเนื้อเหลืองอมส้มสม่ำเสมอ 4. สามารถแกะแยกผลย่อยหรือตา (fruitlet) ออกจากกันโดยง่าย และรับประทาน แกนผลได้ ข้อจำกัด : ความต้านทานต่อโรคและแมลงที่สำคัญ ยังไม่ปรากฎหลักฐานการทำลาย หรือการศึกษากับพันธุ์สับปะรดทานผลสดเพชรบุรี (Tainan 41) พื้นที่แนะนำ : สับปะรดพันธุ์นี้ปลูกได้ทุกภาคของประเทศไทย สามารถเจริญเติบโตได้ดีแม้ในสภาพอากาศค่อนข้างแห้งแล้ง แต่ไม่ชอบพื้นที่ที่มีน้ำขังแฉะ พันธุ์ • ปัตตาเวีย มีเนื้อแน่น รสหวานปานกลางหรือหวานจัด ปลูกได้ทั่วไปเหมาะสำหรับส่งโรงงาน • นางแล ใบมีขอบเรียบหรือมีหนามเล็กน้อย ผลรูปทรงกลม ตานูน เปลือกบาง เนื้อหวานจัด สีเหลืองทอง ตำบลนางแล อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย เป็นแหล่งปลูกเหมาะสมที่สุด • ภูเก็ต ตราดสีทอง และสวี ขอบใบมีหนามมาก ผลมีตาลึก เมื่อแก่จัดเปลือกสีส้ม และมีส่วนของกลีบดอกอยู่ที่เปลือก เนื้อหวานกรอบมีรูพรุน สีเหลืองเข้ม พันธุ์สวีจะมีผลสั้นกว่าพันธุ์ภูเก็ตและพันธุ์ตราดสีทอง จังหวัดภูเก็ตเป็นแหล่งปลูกที่เหมาะสมสำหรับพันธุ์ภูเก็ต จังหวัดตราด เป็นแหล่งที่เหมาะสมสำหรับพันธุ์ตราดสีทอง และอำเภอสวี จังหวัดชุมพร เป็นแหล่งปลูกที่เหมาะสมสำหรับพันธุ์สวี สภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับสับปะรด • ความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน 600 เมตร • ไม่มีน้ำท่วมขัง • ดินร่วนหรือร่วนปนทราย มีความอุดมสมบูรณ์ปานกลาง มีอินทรียวัตถุไม่ต่ำกว่า 1.5 เปอร์เซ็นต์ การระบายน้ำดี ระดับหน้าดินลึกไม่น้อยกว่า 50 เซนติเมตร ค่าความเป็นกรดด่างระหว่าง 4.5 - 5.5 • อุณหภูมิที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโต ประมาณ 24 - 30 องศาเซลเซียส • ปริมาณน้ำฝนกระจายสม่ำเสมอ ประมาณ 1,000 - 1,500 มิลลิเมตรต่อปี การปลูก ฤดูปลูกและการวางแผนการผลิต เนื่องจากคุณภาพสับปะรดลดลงอย่างรวดเร็วหลังเก็บเกี่ยว จำเป็นต้องวางแผนการผลิต เพื่อให้ได้ปริมาณผลผลิตสอดคล้องกับความต้องการของโรงงานและตลาด ตลอดปี • ตกลงราคาและปริมาณกับผู้ซื้อไว้ล่วงหน้า • ในพื้นที่ไม่มีแหล่งน้ำ ให้ปลูกช่วงต้นฤดูฝน • ในพื้นที่มีแหล่งน้ำ ให้ทยอยปลูกตลอดปี • ช่วงฤดูแล้งควรปลูกด้วยจุก ช่วงฤดูฝนควรปลูกด้วยหน่อ เพื่อเป็นการกระจายการผลิต การเตรียมดิน • พื้นที่เคยปลูกสับปะรด ให้ไถสับใบและต้น ทิ้งไว้ประมาณ 2 - 3 เดือน แล้วไถกลบ • ไถ 1 ครั้ง ตากดิน 7 - 10 วัน พรวน 1 - 2 ครั้ง ยกแปลงสูง 15 เซนติเมตร แล้วทำแนวปลูกสับปะรด • ถ้าพื้นที่ลาดเอียงมากกว่า 3 เปอร์เซ็นต์ ต้องทำร่องระบายน้ำรองแปลงปลูก เพื่อป้องกันการชะล้างหน้าดิน • วิเคราะห์ดินก่อนปลูก และปฏิบัติตามคำแนะนำในแต่ละแหล่งปลูก โดยเฉพาะการจัดการอินทรียวัตถุในดิน วิธีการปลูก การปลูกด้วยหน่อ • คัดหน่อให้มีขนาดเดียวกันสำหรับปลูกในแต่ละแปลง เพื่อสามารถเก็บเกี่ยวได้ พร้อมกัน • ไม่ควรใช้หน่อพันธุ์ที่หักจากต้นแล้วเก็บไว้นานเกินไป • สามารถบังคับดอกได้เมื่ออายุปลูก 8 - 12 เดือน ขึ้นอยู่กับขนาดของหน่อที่ใช้ปลูก การปลูกด้วยจุก • ปลูกด้วยจุกที่มีขนาดตั้งแต่ 180 กรัม • สามารถบังคับดอกได้เมื่ออายุปลูก 10 - 14 เดือน ขึ้นอยู่กับช่วงเวลาปลูก การปลูกและระยะปลูก • ชุบหน่อหรือจุกก่อนปลูก ด้วยสารป้องกันโรครากเน่าหรือต้นเน่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งการปลูกช่วงกลางฤดูฝน ตามคำแนะนำ • ปลูกแถวคู่ ระยะปลูก 30 x 30 x (80-90) เซนติเมตร ปลูกได้ประมาณ 7,500 - 8,500 ตันต่อไร่ แต่ไม่ควรเกิน 12,000 ตันต่อไร่ การให้ปุ๋ย • ให้ปุ๋ยรองพื้นสูตร 16-20-0 และให้ปุ๋ยบริเวณกาบใบล่างของต้น ด้วยปุ๋ยเคมีสัดส่วน 2:1:3 หรือ 3:1:4 เช่น สูตร 12-6-15 หรือ 12-4-18 หรือ 15-5-20 หรือ 13-13-21 ให้ 2 ครั้ง ๆ ละ 10-15 กรัมต่อต้น ครั้งแรกหลังปลูก 1-3 เดือน ครั้งต่อมาห่างกัน 2-3 เดือน หากไม่ได้ให้ปุ๋ยรองพื้น จะให้ปุ๋ยทางกาบใบล่างของต้นก็ได้ แต่เพิ่มจำนวนเป็น 3 ครั้ง   • เมื่อสับปะรดมีใบสีเขียวซีดจาง เนื่องจากได้รับธาตุอาหารไม่เพียงพอ ให้พ่นปุ๋ยทางใบเสริมด้วยปุ๋ยเคมีสูตร 23-0-30 ผสมน้ำเข้มข้น 5 เปอร์เซ็นต์ อัตรา 75 มิลลิลิตรต่อต้น จำนวน 3 ครั้ง คือ ระยะก่อนบังคับดอก 30 วัน 5 วัน และหลังบังคับดอก 20 วัน การให้น้ำ • ไม่จำเป็นต้องให้น้ำ ถ้ามีปริมาณน้ำฝนสม่ำเสมอตลอดฤดูกาล • ในฤดูแล้งหรือฝนทิ้งช่วง ควรให้น้ำต้นสับปะรดที่กำลังเจริญเติบโต สัปดาห์ละ 1-2 ลิตรต่อต้น • หลังใส่ปุ๋ยครั้งสุดท้าย ถ้าไม่มีฝนต้องให้น้ำ เพื่อให้ต้นสับปะรดใช้ปุ๋ยให้หมด • ควรให้น้ำก่อนและหลังการออกดอก • หยุดให้น้ำก่อนเก็บเกี่ยว 15-30 วัน การบังคับดอก • ในแปลงเดียวกัน ควรบังคับดอกพร้อมกัน • บังคับดอกหลังการให้ปุ๋ยทางกาบใบแล้ว 2 เดือน หรือหลังการพ่นปุ๋ยทางใบ 1 เดือน • บังคับดอกเมื่อต้นสับปะรดมีน้ำหนักต้นปลูกประมาณ 2.5-2.8 กิโลกรัม และน้ำหนักต้นตอประมาณ 1.8-2.0 กิโลกรัม ด้วยสารผสมของเอทธิฟอน (39.5%) อัตรา 8 มิลลิลิตร กับปุ๋ยเคมีสูตร 46-0-0 อัตรา 300 กรัม และน้ำ 20 ลิตร อัตรา 60-75 มิลลิกรัมต่อต้น หรือใส่ถ่านแก๊ส อัตรา 1-2 กรัมต่อต้น ในขณะมีน้ำอยู่ในยอดทั้ง 2 วิธี บังคับ 2 ครั้ง ห่างกัน 4-7 วัน • ทำการบังคับดอกในช่วงเย็นหรือกลางคืน หากมีฝนตกภายใน 2 ชั่วโมงหลังหยอดสารบังคับดอก ควรหยอดซ้ำภายใน 2-3 วัน การอนุรักษ์ศัตรูธรรมชาติ ศัตรูธรรมชาติของแมลงศัตรูสับปะรดที่สำคัญ และพบทั่วไปมีเพียงชนิดเดียว คือ ด้วงเต่า ซึ่งตัวหนอนและตัวเต็มวัยของด้วงเต่าเป็นตัวห้ำ กัดกินเพลี้ยแป้ง โรคของสับปะรดและการป้องกันกำจัด โรครากเน่าหรือต้นเน่า เกิดจากเชื้อรา ทำให้ใบยอดล้มพับและหลุดง่าย ระบาดรุนแรงในฤดูฝน โดยเฉพาะในพื้นที่มีสภาพเป็นด่างป้องกันได้โดยการหลีกเลี่ยงการใช้หน่อหรือจุกสับปะรดจากแหล่งและแปลงที่มีโรคระบาด สาเหตุ เชื้อรา ลักษณะอาการ ส่วนยอดของสับปะรดจะเปลี่ยนเป็นสีแดงสีเหลืองซีด ใบยอดล้มพลับและหลุดง่าย บริเวณฐานใบมีรอยเน่าซ้ำสีเหลืองอ่อน ขอบแผลสีน้ำตาลเข้มจนถึงดำ เกิดอาการเน่าและมีกลิ่นเฉพาะตัว ช่วงเวลาระบาด ระบาดรุนแรงในฤดูฝน โดยเฉพาะในพื้นที่มีสภาพเป็นด่าง การป้องกันกำจัด • ปรับพื้นที่แปลงปลูกให้มีการระบายน้ำได้ดี • ปรับสภาพความเป็นกรดด่างของดินให้ต่ำกว่า 5.5 โดยใช้กำมะถันผง • หลีกเลี่ยงการใช้หน่อหรือจุกสับปะรดจากแหล่งและแปลงที่มีโรคระบาด • จุ่มหน่อหรือจุกก่อนปลูก และพ่นด้วยสารป้องกันกำจัดโรคพืชทุก 2 เดือน ตามคำแนะนำ • เก็บต้นที่เป็นโรคเผาทำลาย แล้วพ่นต้นสับปะรดบริเวณใกล้เคียง ด้วยสารป้องกันกำจัดโรคพืช ตามคำแนะนำ โรคผลแกน สาเหตุ เกิดจากปฏิกิริยาร่วมระหว่างเชื้อแบคทีเรีย กับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไปจากปกติ ลักษณะอาการเชื้อแบคทีเรียเข้าไปในผลตั้งแต่ระยะดอกบาน และแสดงอาการเมื่อสภาพแวดล้อมเหมาะสม คือ ผลสับปะรดที่เริ่มแก่ จะมีน้ำมากขึ้น บริเวณตาและเนื้อผลที่ถูกเชื้อเข้าทำลาย เปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเข้ม และแข็งกระด้าง ไม่ยืดหยุ่นเหมือนเนื้อสับปะรดปกติ ช่วงเวลาระบาด ระบาดรุนแรงในระยะ 7-10 วัน ก่อนที่ผลสับปะรดจะเก็บเกี่ยวได้ การป้องกันกำจัด • เพิ่มจำนวนต้นต่อไร่ให้มากขึ้น • ให้โพแทสเซียมคลอไรด์ ตามคำแนะนำ การใช้สารป้องกันกำจัดโรคของสับปะรด โรค สารป้องกันกำจัดโรคพืช1/ อัตราการใช้/ น้ำ 20 ลิตร วิธีการใช้/ข้อควรระวัง หยุดการใช้สารก่อนเก็บเกี่ยว (วัน) รากเน่าหรือต้นเน่า เมตาแลกซิล (25% ดับบลิวพี) 20-40 กรัม จุ่มหน่อหรือจุก ก่อนปลูก และพ่นทุก 2 เดือน เฉพาะต้นหรือบริเวณที่พบ การทำลาย 14 ฟอสอีทิล-อะลูมิเนียม (80% ดับบลิวพี) 80-100 กรัม ผลแกน โพแทสเซียมคลอไรด์ 1 กิโลกรัม พ่นหลังการบังคับดอก ประมาณ 90-105 วัน - 1/ ในวงเล็บ คือ เปอร์เซ็นต์สารออกฤทธิ์ และสูตรของสารป้องกันกำจัดโรคพืช แมลงศัตรูสับปะรดและการป้องกันกำจัด เพลี้ยแป้ง ลักษณะและการทำลาย เพลี้ยแป้งมีลักษณะเป็นรูปไข่ค่อนข้างกลม ลำตัวยาวประมาณ 2.3 - 3.0 มิลลิเมตร ผนังลำตัวปกคลุมด้วยไขแป้งสีขาว ตัวอ่อนและตัวเต็มวัย ดูดกินน้ำเลี้ยงจากราก ต้น ใบ และผลสับปะรด ช่วงเวลาระบาด ระบาดรุนแรงหลังการบังคับดอกแล้ว การป้องกันกำจัด • ในแหล่งที่เคยพบการทำลายของเพลี้ยแป้ง ให้ป้องกันกำจัดมด ซึ่งเป็นตัวแพร่กระจายเพลี้ยแป้ง ด้วยวิธีการทางเขตกรรม

วัชพืชที่สำคัญและการป้องกันกำจัด ชนิดวัชพืช วัชพืชฤดูเดียว เป็นวัชพืชที่ครบวงจรชีวิตภายในฤดูเดียว ส่วนมากขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด • ประเภทใบแคบ เช่น หญ้าตีนนก หญ้าตีนกา หญ้านกสีชมพู หญ้ารังนก หญ้าปากควาย หญ้าขจรจบดอกเล็ก หญ้าดอกแดง และหญ้าบุ้ง เป็นต้น • ประเภทใบกว้าง เช่น แมงลักป่า กระต่ายจาม ผักบุ้งยาง สะอึก ผักเบี้ยหิน ผักเบี้ยใหญ่ ผักโขม สาบแร้งสาบกา และน้ำนมราชสีห์ เป็นต้น • ประเภทกก เช่น กกทราย และกกหนวดแมว วัชพืชข้ามปี เป็นวัชพืชที่ส่วนมากขยายพันธุ์ด้วยต้น ราก เหง้า หัวและไหล ได้ดีกว่าการขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด • ประเภทใบแคบ เช่น หญ้าคา หญ้าขน หญ้าตีนติด หญ้าชันกาด และหญ้าขจรจบดอกเหลือง เป็นต้น • ประเภทใบกว้าง เช่น สาบเสือ ผักปราบ และเถาตอเชือก • ประเภทกก เช่น แห้วหมู และกกดอกตุ้ม การป้องกันกำจัด • ไถ 1 ครั้ง ตากดิน 7-10 วัน พรวน 1-2 ครั้ง แล้วคราดเก็บเศษซาก ราก เหง้า หัว และไหล ของวัชพืชออกจากแปลง • หลังปลูก 1-2 เดือน ควรกำจัดวัชพืชด้วยแรงงานก่อนที่วัชพืชจะออกดอก โดยใช้จอบดายระหว่างแถว ถอนด้วยมือระหว่างต้น ต้องระวังไม่ให้รากและต้นของสับปะรดกระทบกระเทือน • ในกรณีที่การกำจัดวัชพืชด้วยแรงงานไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอ ควรพ่นสารกำจัดวัชพืช ตามคำแนะนำ • หลีกเลี่ยงการพ่นสารกำจัดวัชพืชไปที่ยอดสับปะรด และ ห้ามพ่นสารกำจัดวัชพืชทุกชนิดหลังการบังคับดอก การใช้สารกำจัดวัชพืชในไร่สับปะรด วัชพืช สารกำจัดวัชพืช1/ อัตราการใช้/ไร่ วิธีการใช้ / ข้อควรระวัง วัชพืชฤดูเดียว พาราควอท (27.6% เอสแอล) 300-600 มิลลิลิตร พ่นก่อนการเตรียมดิน หรือเมื่อมีวัชพืชขึ้นหนาแน่น ก่อนปลูกสับปะรด 5-7 วัน โบรมาซิล (80% ดับบลิวพี) 500-600 กรัม พ่นหลังปลูกก่อนวัชพืชงอก หรือวัชพืชมี 4-6 ใบ เมื่อดินมีความชื้น ไดยูรอน (80% ดับบลิวพี) 500-600 กรัม วัชพืชฤดูเดียว วัชพืชข้ามปี โบรมาซิล (80% ดับบลิวพี) + อามิทรีน (80% ดับบลิวพี) สัดส่วน 1:1 400-600 กรัม พ่นหลังปลูกตั้งแต่วัชพืชงอก จนถึงออกดอก เมื่อดินมีความชื้น วัชพืชข้ามปี ไกลโฟเสท (48% เอสแอล) 600-800 มิลลิลิตร เมื่อมีวัชพืชขึ้นหนาแน่น พ่นก่อนการเตรียมดินหรือก่อน ปลูกสับปะรด 10-15 วัน 1/ ในวงเล็บคือ เปอร์เซ็นต์สารออกฤทธิ์ และสูตรของสารกำจัดวัชพืช การเก็บเกี่ยว สับปะรดสำหรับโรงงาน • เก็บเกี่ยวผลสับปะรดที่มีความสุกแก่ตามมาตรฐาน • ห้ามใช้สารเคมีทุกชนิดเร่งให้สับปะรดสุกก่อนกำหนด สับปะรดสำหรับบริโภคสด • เก็บเกี่ยวเมื่อตาสับปะรดเริ่มเปิด 2-3 ตา หรือผิวเปลือกเปลี่ยนเป็นสีเหลืองประมาณ 10 เปอร์เซ็นต์ วิธีการเก็บเกี่ยว • สับปะรดสำหรับส่งโรงงานให้ใช้มือหักผลออกจากต้นโดยไม่ต้องเหลือก้าน แล้วหักจุกออก • สับปะรดสำหรับบริโภค ใช้มีดตัดให้เหลือก้านยาวติดผลประมาณ 10 เซนติเมตร ไม่ต้องหักจุกออก การจัดการต้นตอ สับปะรดสามารถไว้ตอได้ 1-2 ครั้ง เมื่อเก็บเกี่ยวแล้ว ควรปฏิบัติดังนี้ • ใช้มีดตัดต้นสับปะรดระดับเหนือดิน 20-30 เซนติเมตร และตัดใบให้เหลือประมาณ 10 เซนติเมตร • ใช้ต้นและใบสับปะรดคลุมดิน เพื่อรักษาความชื้นและป้องกันการงอกของวัชพืช • ให้ปุ๋ยและน้ำตามคำแนะนำ • หักหน่ออากาศ หรือหน่อที่เกิดจากต้นไปใช้ขยายพันธุ์ เหลือเฉพาะหน่อดินไว้เป็นต้นตอ การปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยว • คัดทิ้งผลแกน ถูกแดดเผา หรือจุกผิดปกติ • คัดขนาดของผลตามมาตรฐานของโรงงานหรือผู้รับซื้อ • ควรส่งโรงงานหรือผู้รับซื้อภายใน 1-2 วัน จัดเรียงผลสับปะรดให้ด้านจุกลงข้างล่าง เพื่อให้รับน้ำหนักและป้องกันผลช้ำ http://it.doa.go.th/vichakan/news.php?newsid=39