สวัสดีครับ
ท่านผู้อ่านทุกท่าน ผมขอขอบพระคุณมากที่ได้ติดตาม เพื่อทดแทนบุญคุณของทุกท่าน ผมจึงนำสิ่งดีๆ ที่เกษตรกรทำแล้วประสบผลสำเร็จมาฝาก  สำหรับเรื่องนี้  เป็นวิธีการบรรเทาความทุกข์ยากของการดำเนินชีวิตในช่วงเศรษฐกิจฝ่าวิกฤติน้ำมันแพง พาของใช้ของกินแพงไปหมด แต่เวลาเกษตรกรปลูกแล้วนำไปขายทำไมได้ไม่คุ้มทุน ทางเลือกเพื่อหาทางหลุดพ้นวงเวียนพิศวงของการเกษตรไทย ต้องทำไร่นาสวนผสม  ถ้าบอกว่าไม่มีทุนสำหรับหมุนเวียน ก็ตอบคอนนี้เลยว่าเริ่มเริ่มจากเล็กไปใหญ่ (ยืมคำพูดของคุณลุงบุญมีมาเขียน)  คือ แบ่งพื้นที่ที่มีแล้วทำ ถ้ามีที่น้อยก็ทำน้อย ครับ

ลองตามไปดูศูนย์เรียนรู้การเกษตรแบบเศรษฐกิจพอเพียงตำบลเด่นใหญ่  นับว่าเป็นโอกาสดีที่ผู้เขียนได้เดินทางไปหา คุณพี่สมบุญ เมฆอินทร์ เจ้าพนักงานการเกษตร 6  สำนักงานเกษตรอำเภอหันคา และได้นำพาไปเที่ยวชมไร่นาสวนผสมของ คุณลุงบุญมี  โพโต บ้านเลขที่ 127 บ้านดงมะเขือ  หมู่ 10  ต.เด่นใหญ่  อ.หันคา จ. ชัยนาท ซึ่งมีพื้นที่เพียง 3 ไร่ ทำรายได้เข้าสู่ครัวเรือนถึงวันละ 300-400 บาท/วัน เป็นการดำเนินงานตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง  (น่าติดตามนะ อย่าเพิ่งคลิกหนี้ไปไหนล่ะ)คุณป้าบุญช่วย  โพโต เกษตรกรวัย 51 ปี เล่าให้ฟังว่า เดิมทีมีอาชีพรับจ้างในการทำการเกษตรของนายจ้าง แต่เมื่อ 5 ปีที่ผ่านมาได้ทำไร่นาสวนผสมในพื้นที่ 3 ไร่ อาศัยสระน้ำสาธารณะ เพราะเป็นเขตน้ำฝน และใช้สายยางรดน้ำต้นไม้

ปรับปรุงสภาพพื้นที่
เนื่องจากเป็นพื้นที่ปลูกมันสำปะหลังมาก่อน ดินขาดความอุดมสมบูรณ์ เป็นล่อนคลื่น อีกทั้งขาดแคลนเงินทุน ลุงบุญมี จึงต้องใช้จอบขุดขนดินตั้งแต่ตีสี่จนดึกและใช้รถสามล้อเครื่องขนปุ๋ยคอกมาใส่ปรับปรุงบำรุงดิน ก่อนที่จะอุดมสมบูรณ์เช่นนี้

การวางระบบงาน 
ได้วางแผนปลูกพืชหลายชนิด เพื่อลดความเสี่ยงจากราคาผลผลิตที่ไม่แน่นอนและลดต้นทุนการผลิต โดยใช้วัสดุเหลือใช้จากกิจกรรมหนึ่งไปใช้กับกิจกรรมหนึ่ง มีการกระจายแรงงานตลอดทั้งปี  จึงปลูกไม้ผลหลายชนิดคือแก้วมังกร 60 หลัก(หลักละ 4 ต้น) องุ่นรวม 80 ต้น น้อยหน่า 50 ต้น ทับทิม 50 ต้น ฝรั่งแป้นสีทอง 80 ต้น มะละกอ 50 ต้น และกล้วยไข่ 50 ต้น  เพื่อเป็นพืชหลัก และปลูกพืชอายุสั้นแซมเพื่อเป็นรายได้ เช่น พริก มะเขือ ถั่วฝักยาว และผักอื่นๆ ที่สามารถจำหน่ายให้กับผู้บริโภคในหมู่บ้านและตามความต้องการของตลาด  อีกทั้งคำนึงถึงแรงงาน เพื่อใช้แรงงานในครอบครัวได้อย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ  สามารถกระจายแรงงานตลอดทั้งปี ในด้านเงินทุน คำนึงอยู่เสมอว่า จะต้องเริ่มจากเล็กไปใหญ่สำหรับเรื่องตลาด คุณป้าบุญช่วยบอกอย่างมั่นใจด้วยใบหน้ายิ้มแย้มแจ่มใสว่าไม่เป็นปัญหา เพราะได้วางแผนเอาไว้แล้ว เพื่อให้ผลผลิตออกตรงกับความต้องการของตลาด แหล่งจำหน่ายส่วนใหญ่คือตลาดนัดในชุมชนนั่นเอง  เมื่อผลผลิตปลอดภัยจากสารพิษแม้ว่าลักษณะของผลผลิตไม่ดีนักแต่ผู้ซื้อก็ชอบและเลือกซื้อไปบริโภค เพราะมีความมั่นใจในความปลอดภัย

การดูแลรักษา
เพื่อให้สินค้าปลอดภัยจากสารพิษ และลดต้นทุนการผลิตจึงใช้การป้องกันและกำจัดศัตรูพืชแบบผสมผสาน ตั้งแต่การปรับปรุงบำรุงดินด้วยปุ๋ยพืชสด และปุ๋ยคอก  ซากพืชจะไม่นำไปเผาหรือนำไปทิ้งที่อื่นเลย เพื่อเพิ่มอินทรีย์วัตถุให้กับดิน สนับสนุนการเจริญเติบโตให้กับพืช แข็งแรงต้านทานต่อโรคและแมลงศัตรูพืชต่อไป ควบคู่กับการใช้ ไม่ใช้สารเคมีป้องกันและกำจัดศัตรูพืช แต่ใช้สารสกัดจากสะเดา  หนอนตายอยาก  และใช้น้ำหมักชีวภาพจากผลไม้สุก ผัก เป็นต้น สามารถลดต้นทุนได้เป็นจำนวนมาก

สิ่งที่ได้รับ
จากการจัดทำไร่นาสวนผสม และการดำเนินชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง ปลูกพืชที่กิน กินพืชที่ปลูก และทำในสิ่งที่ตนเองใช้ ใช้ในสิ่งที่ทำ เช่น ทำไม้กวาดจากดอกหญ้าในเวลาว่างงาน หรือยามค่ำคืน  มีของใช้ มีอาหารรับประทาน มิต้องพึ่งพาปัจจัยจากภายนอกมากนัก  ทำงานโดยไม่ต้องเร่งรีบมากนัก แต่ทำอย่างสม่ำเสมอทำให้สุขภาพไม่ทรุดโทรม มีความสุขกับการทำงานและความเป็นอยู่อย่างแท้จริง

จากการดำเนินงานไร่นาสวนผสมของลุงบุญมี  ซึ่งเป็นศูนย์เรียนรู้การเกษตรแบบพอเพียง ต.เด่นใหญ่  คงจะเป็นเครื่องชี้นำให้ นายรังสรรค์ กองเงิน เกษตรจังหวัดชัยนาท เกิดความมั่นใจในการดำเนินงานของน้องๆ ที่มีอยู่ในพื้นที่ที่ได้จัดหาแหล่งเรียนรู้ให้กับเกษตรกร ถึงอย่างไรก็ตามสิ่งที่สำคัญนั้นยังต้องพึ่งพาความตั้งใจของเกษตรกรที่จะเข้าไปเรียนรู้และนำความรู้มาปฏิบัติสร้างรายได้จากการลดต้นทุน และลดรายจ่าย ในครัวเรือน ตามหลักเศรษฐกิจพอเพียงครับผม