|
ขั้นตอนการเก็บเมล็ดพันธุ์ :
1. การคัดเลือกต้นพืช
- เลือกต้นพันธุ์ที่แข้งแรงสมบูรณ์โตเร็ว ต้านทานต่อโรคและแมลง ให้ผลผลิตดี รสชาติดี
- ทำเครื่องหมายไว้ที่ต้น เพื่อไม่ให้ผิดพลาดในการเก็บเกี่ยว
- เก็บเกี่ยวเมื่ออายุพืชแก่พอดี ไม่ทิ้งไว้ในแปลงนานเกินไป
2. การเก็บกี่ยว พืชแต่ละชนิดมีวิธีการเก็บเกี่ยวที่แตกต่างกัน มีข้อแนะนำในการเก็บเกี่ยว
เมล็ดพันธุ์ผักบางชนิด ดังนี้
++ ถั่วต่างๆ ++
1. เก็บฝักที่แห้ง มีสีน้ำตาล เก็บในตอนเช้า
2. ใส่กระสอบตากแดด
3. ใช้ไม้ทุบพอเปลือกแตกในตอนบ่าย
4. ฝัดเอาเศษเปลือกออก
5. เลือกเอาเมล็ดที่สมบูรณ์
6. ล้างเอาเมล็ดที่จมอยู่ด้านล่าง |
|
++ มะเขือเทศ ++
1. เลือกเก็บผลที่มีสีแดงเข้ม
2. ใส่ถังพลาสติกบ่มไว้ในร่ม 3-5 วัน
3. ผ่าผลตามขวาง
4. ตักเมล็ดออกใส่ภาชนะพลาสติก
5. หมักไว้ 1 คืน
6. ตากแดด 2-3 แดด
7. นำไปตากแดด 2-3 แดด
++ มะเขือ ++
1. เก็บผลสุกสีน้ำตาล
2. บ่มมะเขือไว้ในร่ม 3 วัน เพื่อให้สุก
3. หั่นส่วนปลายออก ทุบให้เมล็ดแตก
4. หมักไว้ 1 คืน
5. ล้างเอาเมล็ดที่จมอยู่ด้านล่าง นำไปตากแดด 2-3 แดด
++ ตระกูลกะหล่ำ ++
1. เลือกต้นที่ฝักสีน้ำตาลอ่อน เมล็ดสีดำ
2. ตัดทั้งต้น มัดรวมกัน 2-3 ต้นต่อมัด
3. แขวนตากแดด 7-10 วันควรมีพลาสติกปูด้านล่างกันเมล็ดร่วง
4. ใช้ไม้ทุบเบาๆ แกะเอาเมล็ด |
|
++ พริก ++
1. เก็บผลที่แก่สีแดงจัดเก็บทั้งขั้ว
2. บ่มไว้ในร่ม 3-5 วัน
3. ผ่าเปลือกตามยาว ดึงเอาไส้พริกออก
4. แกะเอาเฉพาะเมล็ดในไปตากแดด 3-4 แดด
++ แตงกวา ++
1. เก็บผลที่มีขนาดใหญ่และมีสีเหลือง
2. ผ่าผลตามยาว ใช้ช้อนตักเมล็ด
3. หมักเมล็ดไว้ 1 คืน
4. ล้างเมล็ดให้สะอาด นำไปตากแดด 2-3 แดด
++ กระเจี๊ยบเขียว ++
1. เลือกฝักที่มีสีน้ำตาล จวนปริแตก
2. ใส่ถุงตาข่ายตากแดด ฝักจะปริแตก
3. แกะเอาเมล็ดที่สมบูรณ์
++ ฟักแฟง น้ำเต้า ฟักทอง ++
1. เก็บผลที่มีขนาดใหญ่ ผลแก่จัด
2. ผ่าเอาเมล็ดออกจากเนื้อ
3. ล้างให้สะอาด
4. ผึ่งลมให้แห้ง |
|
3. การตากเมล็ดพันธุ์ เมล็ดพันธุ์พืชเป็นสิ่งที่มีชีวิต มีการหายใจทำให้เกิดก๊าซคาร์บอน
ไดออกไซด์และน้ำ เมล็ดที่มีความชื้นมากก็จะหายใจมาก ทำให้เมล็ดเปียกชื้น มีราขึ้น อ่อน
แอต่อโรคและแมลง การทำให้เมล็ดแห้งก่อนการเก็บรักษา จึงมีความจำเป็น แต่ก็ไม่ควรแห้งเ
กินไป ซึ่งวิธีการตากเมล็ดพันธุ์สามารถทำได้ ดังนี้
3.1. ปูกระดาษหรือแผ่นพลาสติก ในบริเวณที่มีแสงแดดส่องตลอดทั้งวัน
3.2. เขี่ยเมล็ดที่เปียกชื้นให้กระจาย
3.3. ควรเขี่ยเมล็ดพันธุ์กลับไปมา วันละ 3-5 ครั้ง
3.4. ในตอนเย็น ควรเก็บเข้าที่ร่มเพื่อป้องกันการเปียกชื้นจากน้ำค้าง
4. การป้องกันเมล็ดจากการทำลายของแมลง ในระหว่างการเก็บเมล็ดพันธุ์เกษตรกรหรือ
ผู้ปลูกผัก มักพบว่า แมลงทำลายเมล็ดโดยเฉพาะด้วงเจาะเมล็ด ซึ่งมีวิธีการป้องกันได้ ดังนี้
++ ปูนขาว ++
1. ใช้ปูนขาว 50 กรัม หรือ 15 ช้อนชา
2. ใช้เมล็ดพันธุ์ 1 กิโลกรัม
3. คลุกเคล้าปูนขาวและเมล็ดพันธุ์ให้เข้ากัน
++ ขี้เถ้าแห้งจากไม้ ++
1. ใช้ขี้เถ้าที่เพิ่งออกจากเตา ปล่อยทิ้งให้เย็น 0.5 กิโลกรัม
2. บรรจุขี้เถ้าในภาชนะ เช่น ขวด
3. ใส่เมล็ดพันธุ์พืช 1 กิโลกรัม
4. คลุกเคล้าเมล็ดกับขี้เถ้าให้เข้ากัน
5. โรยขี้เถ้าปิดทับอีกที แล้วปิดฝาขวด
++ น้ำมันพืช ++
1. ใช้น้ำมันพืช 1 ช้อนชา
2. เมล็ดพันธุ์ 1 กิโลกรัม
3. คลุกเคล้าจนเมล็ดใส |
|
5. การเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ การเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ เพื่อใช้ปลูกในช่วงฤดูต่อไปนั้น เป็น
การเก็บในช่วงสั้นๆ ซึ่งทำได้ดังนี้
++ เก็บในขวด ++
1. บรรจุเมล็ดพันธุ์ในซองกระดาษ แล้วปิดซองให้เรียบร้อย
2. เขียนชื่อพืช วันที่เก็บ สถานที่เก็บ และลักษณะประจำพันธุ์
3. ใส่วัสดุดูดความชื้น เช่น ข้าวคั่ว ขี้เถ้า หรือถ่านในขวดประมาณเศษหนึ่งส่วนสี่ของขวด
4. นำลงเก็บในขวดแล้วปิดฝา
5. นำขวดไปเก็บในร่ม อย่าให้ถูกแสงแดดและความชื้น
++ เก็บในตู้เย็น ++
1. ภาชนะที่ใช้เก็บต้องปิดสนิท เช่น กระป๋อง ถุงซิปพลาสติก
2. ใส่เมล็ดพันธุ์ที่แห้งลงภาชนะปิดให้สนิท
3. เขียนชื่อพืช วันที่เก็บ สถานที่เก็บ ลักษณะประจำพันธุ์
++ เก็บในถุงผ้าหรือถุงตาข่าย ++
1. บรรจุเมล็ดที่แห้งในถุงผ้าหรือถุงตาข่าย
2. เขียนชื่อพืช วันที่เก็บ สถานที่เก็บ และลักษณะประจำพันธุ์
3. นำไปแขวนในที่ร่ม อากาศถ่ายเทสะดวก หรือแขวนในห้องครัวให้ควันไฟช่วยไล่แมลง
4. ถ้าอากาศชื้นมาก เช่นในฤดูฝนควรนำออกมาผึ่งแดดบ้าง |
|
6. การทดสอบประสิทธิภาพการงอกของเมล็ดพันธุ์พืช เกษตรกรหรือผู้ปลูกผักสามารถ
ทดสอบเพื่อดูว่าเมล็ดพันธุ์ที่เก็บไว้นั้นยังมีชีวิตอยู่หรือไม่ สามารถงอกและเติบโตเป็นต้นพืช
หรือไม่ มีวิธีการทดสอบง่ายๆ ดังนี้
1. การแช่เมล็ดพันธุ์ในน้ำ
- นำภาชนะเช่นถัง หรือกาละมังไปใส่น้ำ
- เมล็ดที่เสียจะลอยขึ้น เมล็ดที่ดีจะจมอยู่ด้านล่าง
2. การทดสอบเปอร์เซ็นต์ความงอกของเมล็ด
การทดสอบความงอกของเมล็ดที่มีขนาดเล็ก เช่นงา หรือ พืชตระกูลกระหล่ำ
1. วางกระดาษทิชชูหรือสำลีบนจาน
2. พรมน้ำให้ชุ่ม
3. สุ่มหยิบเมล็ดพืชวางเป็นแถว
4. นำกระดาษทิชชูหรือสำลีวางทับด้านบนอีกครั้ง
การทดสอบความงอกของเมล็ดที่มีขนาดใหญ่ เช่น ถั่ว บวบ ข้าวโพด
1. นำทรายหรือดินเพาะใส่ภาชนะ เช่น ตะกร้า กาละมัง กะบะ
2. รดน้ำให้ชุ่ม เก็บไว้ในที่ร่ม
3. สุ่มหยิบเมล็ดพันธุ์ใส่ลงไป หากผลปรากฎว่ามีเมล็ดลอยมากแสดงว่าเมล็ดที่เราเก็บ
ไว้นั้น มีการตายมาก มีเปอร์เซนต์ความงอกต่ำ
4. พรมน้ำอีกรอบ
5. เก็บไว้ในที่ร่ม อากาศถ่ายเทสะดวก
6. หมั่นพรมน้ำให้ชุ่มตลอดเวลา แต่ระวังอย่าให้แฉะเกินไป
7. ประมาณ 3 - 5 วัน เมล็ดที่มีชีวิตจะงอกออกมา |
ครั้ง 
