กำลังปรับปรุงครับ


หลักสูตร วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาเทคโนโลยีการเกษตร วิชาเอกพืชศาสตร์  คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี

วิชา 1212 781 สัมมนา 2 ปีการศึกษา 2549

เรื่อง ความสัมพันธ์ของ  ปริมาณคาร์โบไฮเดรตที่ไม่อยู่ในรูปโครงสร้างกับการออกดอกและติดผลในลิ้นจี่

นักศึกษา  นางสาวอุไรวรรณ แสงหัวช้าง (down001_14@hotmail.com)
อาจารย์ที่ปรึกษา ดร.เรวัติ ชัยราช 


บทคัดย่อ
ปัญหาหลักของการผลิตลิ้นจี่ในปัจจุบัน คือ ความไม่แน่นอนของการออกดอกและติดผล หรือการติดผลไม่สม่ำเสมอทุกปี  ปัญหานี้อาจมีปัจจัยหลายอย่างเข้ามาเกี่ยวข้อง โดยเฉพาะปริมาณคาร์โบไฮเดรตที่ไม่อยู่ในรูปโครงสร้าง (total nonstructural carbohydrate, TNC) เป็นปัจจัยที่สำคัญปัจจัยหนึ่งในการออกดอกและติดผล  สัมมนานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ทราบความสัมพันธ์ของปริมาณ TNC กับการออกดอกและติดผลของลิ้นจี่ เพื่อเป็นแนวทางในการนำมาประยุกต์ใช้ในการจัดการการผลิต ช่วยให้ลิ้นจี่สามารถออกดอกและติดผลได้สม่ำเสมอทุกปี  

เนื่องจาก TNC จะมีผลต่อความอุดมสมบูรณ์ของดอก การแตกกิ่งใหม่ ปริมาณ TNC มีความสัมพันธ์กับการแตกใบอ่อน ถ้า TNC ถูกสะสมไว้ที่ใบซึ่งแตกมาใหม่ จะส่งเสริมการเติบโตทางกิ่งใบ ทำให้การแตกใบอ่อนในรอบปีเป็นไปตามปกติ  ในช่วงการออกดอกในเวลาต่อมา ถ้ามีการสะสมปริมาณ TNC มาก จะส่งผลทำให้มีการออกดอกและติดผลมากขึ้นด้วย  ความสัมพันธ์ของปริมาณ TNC กับการออกดอกและติดผล เป็นแนวทางในการนำมาประยุกต์ใช้ในการจัดการการผลิต ก่อนการแตกใบอ่อนของลิ้นจี่ ควรชักนำให้ลิ้นจี่มีการสะสมปริมาณ TNC ที่ต้นหรือกิ่งมากขึ้น โดยการบำรุงรักษาให้ต้นลิ้นจี่มีความสมบูรณ์และเป็นไปตามช่วงระยะการเติบโต เพื่อทำให้ลิ้นจี่สามารถออกดอกและติดผลได้อย่างสม่ำเสมอ


คำสำคัญ:
ปริมาณคาร์โบไฮเดรตที่ไม่อยู่ในรูปโครงสร้าง, ลิ้นจี่, การออกดอก และติดผล 

ความนำ
ลิ้นจี่เป็นไม้ผลเขตกึ่งร้อน อยู่ในวงศ์ Sapindaceae มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Litchi chinensis Sonn.  ลิ้นจี่มีชื่อสามัญหลายชื่อ เช่น Litchi, Lichee และ Leechee แต่ที่นิยมเรียกกันมากคือ Litchi  (กรมวิชาการเกษตร, 2545)  ลิ้นจี่มีถิ่นกำเนิดในแถบทางตอนใต้ของจีน จากนั้นได้แพร่กระจายไปตามพื้นที่ใกล้เคียงอื่นๆ เช่น พม่า ไต้หวัน เวียดนาม และไทย (สาคร, 2533)  เกษตรกรไทยมีความสนใจในการปลูกลิ้นจี่กันแพร่หลายมากขึ้นเกือบทุกภาคของประเทศ ทั้งนี้เพราะลิ้นจี่เป็นผลไม้ที่มีราคาค่อนข้างสูง การปลูกและการดูแลรักษาง่าย โรคและแมลงรบกวนน้อย (คีรี, 2540) ปัญหาหลักของการผลิตลิ้นจี่ในประเทศ คือ ความไม่แน่นอนของการออกดอกและติดผล หรือการติดผลไม่สม่ำเสมอทุกปี (สาคร, 2533) ปัญหานี้อาจมีปัจจัยหลายอย่างเข้ามาเกี่ยวข้อง เช่น สภาพภูมิอากาศ ปริมาณสารควบคุมการเติบโต โรค แมลง ตลอดจนปริมาณสารอาหารที่อยู่ในต้น คือปริมาณคาร์โบไฮเดรตที่ไม่อยู่ในรูปโครงสร้าง (total nonstructural carbohydrate, TNC) คาร์โบไฮเดรตเป็นส่วนประกอบที่สำคัญของพืชทั่วไป พืชประกอบด้วยสารชนิดนี้มากกว่าครึ่งหนึ่งของน้ำหนักแห้งทั้งหมด (นิภา, 2546)  หน้าที่หลักของคาร์โบไฮเดรตคือ เป็นส่วนประกอบของโครงสร้างเซลล์พืช เช่น เซลลูโลส  นอกจากนี้ ยังเป็นอาหารที่พืชสะสมไว้ และเป็นแหล่งพลังงานที่สำคัญ เช่น กลูโคส ที่เป็นสารเริ่มต้นในกระบวนการหายใจ (สัมพันธ์, 2526 อ้างโดย นิภา, 2546)  อาหารสะสมภายในพืชได้มาจากการตรึงคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) โดยกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง  คาร์โบไฮเดรตที่มาจากการสังเคราะห์ด้วยแสงส่วนใหญ่จะเคลื่อนย้ายไปสะสมยังส่วนต่างๆ เช่น เมล็ด ผล ลำต้น และราก ในรูปของแป้ง ซึ่งเป็นคาร์โบไฮเดรตที่พืชนำมาใช้ในการเจริญเติบโต โดยเก็บไว้ในส่วนของอวัยวะที่ไม่เกี่ยวกับเพศ ที่เรียกโดยรวมว่า TNC (Akazawa, 1965)พืชสามารถนำ TNC มาใช้ในการเจริญเติบโต และ TNC เป็นปัจจัยที่สำคัญปัจจัยหนึ่งในการออกดอกและติดผล เนื่องจาก TNC มีผลต่อความสมบูรณ์ของดอก การแตกกิ่งใหม่ และบอกได้ว่าพืชอยู่ในช่วงของการเติบโตใด และมีพัฒนาการอย่างไร  ดังนั้น สัมมนานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อดูความสัมพันธ์ของ TNC กับการออกดอกและติดผล เพื่อเป็นแนวทางในการนำมาประยุกต์ใช้ในการจัดการการผลิต ช่วยให้ลิ้นจี่สามารถออกดอกและติดผลได้สม่ำเสมอทุกปี 


1. ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ลิ้นจี่เป็นไม้ผลยืนต้น อยู่ในวงศ์เดียวกันกับเงาะ ลำไย และคอแลน ซึ่งเป็นพืชใบเลี้ยงคู่เช่นกัน  ลิ้นจี่มีลำต้นสูงประมาณ 9-12 เมตร มีทรงพุ่มขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ มีกิ่งก้านสาขามาก ผิวลำต้นเรียบไม่ขรุขระ  ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก ด้านบนของใบมีสีเขียวเข้ม ส่วนด้านล่างของใบมีสีเทาอมเขียว  ดอกลิ้นจี่เกิดที่ปลายยอดหรือปลายกิ่ง ออกเป็นช่อ กลีบดอกมีสีเหลืองอมเขียวอ่อน เป็นดอกสมบูรณ์เพศ  ขนาดผลลิ้นจี่แตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับพันธุ์ ผิวเปลือกขรุขระเป็นหนาม เนื้อผลมีสีขาวขุ่น  และเมล็ดมีสีน้ำตาลดำ (สาคร, 2533)ลิ้นจี่จำแนกออกได้เป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มพันธุ์เบาหรือพันธุ์ที่ไม่ต้องการช่วงหนาวเย็น หรืออาจต้องการช่วงหนาวเย็นเพียงเล็กน้อยสำหรับการออกดอก  บางครั้งจัดเป็นลิ้นจี่ที่ลุ่ม หรือลิ้นจี่เขตร้อน  มีการปลูกลิ้นจี่กลุ่มนี้เป็นการค้ากันอย่างแพร่หลายทางภาคกลางของประเทศไทย ได้แก่ พันธุ์ค่อม กะโหลกใบยาว สาแหรกทอง สำเภาแก้ว แห้วจีน ไทยใหญ่ เขียวหวาน และช่อระกำ  ลิ้นจี่อีกกลุ่มเป็นพันธุ์หนักหรือพันธุ์ที่ต้องการช่วงหนาวเย็นยาวนานในการออกดอก  มีการปลูกลิ้นจี่กลุ่มนี้เป็นการค้าทางภาคเหนือของประเทศไทยซึ่งมีภูมิอากาศแบบกึ่งร้อน  ลิ้นจี่กลุ่มนี้ได้แก่ พันธุ์ฮงฮวย โอเฮี้ยะ กิมเจ็ง กิมจี จักรพรรดิ และกวางเจาลิ้นจี่เป็นไม้ผลที่ต้องการอุณหภูมิค่อนข้างต่ำ (10-20 องศาเซลเซียส) ในการชักนำให้ออกดอก (ธนัท, 2538)  อุณหภูมิต่ำจะลดการเจริญเติบโตทางกิ่งใบ และกระตุ้นการออกดอก ในขณะที่อุณหภูมิสูงจะเพิ่มการเจริญเติบโตทางกิ่งใบ และยับยั้งการออกดอกของลิ้นจี่ (Menzel and Simpson, 1988) 


2. การเติบโต ออกดอก และติดผลของลิ้นจี่
แบ่งระยะการเติบโต ออกดอก และติดผลในรอบปีของลิ้นจี่ทั้ง 2 กลุ่มได้เป็น 5 ระยะ (ศรีมูล, 2531) คือ

2.1 การแตกใบอ่อนจนกระทั่งใบแก่ครั้งที่ 1  ใช้เวลาประมาณ 60 วัน ระหว่างเดือนมิถุนายน ถึงต้นเดือนสิงหาคม
2.2  การแตกใบอ่อนจนกระทั่งใบแก่ครั้งที่ 2  ใช้เวลาประมาณ 60 วัน ระหว่างต้นเดือนสิงหาคม ถึงต้นเดือนตุลาคม
2.3  การแตกใบอ่อนจนกระทั่งใบแก่ครั้งที่ 3  ใช้เวลาประมาณ 60 วัน ระหว่างต้นเดือนตุลาคม ถึงต้นเดือนธันวาคม
2.4  การแตกตาดอก  ใช้เวลาประมาณ 60 วัน ระหว่างกลางเดือนธันวาคม ถึงกลางเดือนกุมภาพันธ์
2.5 การติดผลอ่อนจนถึงการเก็บเกี่ยว  ใช้เวลาประมาณ 90 วัน ระหว่างกลางเดือนกุมภาพันธ์ ถึงกลางเดือนพฤษภาคมจะเห็นได้ว่าในรอบปี ลิ้นจี่มีการแตกใบอ่อนถึง 3 ครั้ง  การแตกใบอ่อนแต่ละครั้งไปจนถึงใบแก่ใช้เวลาประมาณ 60 วัน และการออกดอกเป็นไปตามกำหนดที่ค่อนข้างแน่นอน  ช่วงการเติบโตหมุนเวียนติดต่อกันไปเป็นลูกโซ่ในระยะเวลาหนึ่งปี  ในกรณีที่ช่วงระยะใดระยะหนึ่งผิดพลาดหรือล่าช้ากว่ากำหนด จะมีผลกระทบไปถึงการออกดอกซึ่งอาจล่าช้ากว่าปกติ หรือไม่ออกดอกเลย 


3. ความสัมพันธ์ระหว่าง TNC กับการแตกใบอ่อนในลิ้นจี่
การแตกใบอ่อนมีผลต่อการออกดอกและติดผลของลิ้นจี่ กล่าวคือ ถ้าการแตกใบอ่อนช้า อาจจะทำให้การออกดอกล่าช้ากว่าปกติได้ หรือถ้ามีการแตกใบอ่อนใกล้ช่วงเวลาของการออกดอก จะทำให้ปริมาณการออกดอกน้อยลง หรือแทบไม่มีเลย (Menzel, 1987)

เนื่องจากมีการแข่งขันกันใช้ TNC ระหว่างใบกับดอก เป็นผลทำให้มีการติดผลน้อยลงตามมา หรือไม่มีการติดผลในปีนั้นๆจากปัญหาที่เกิดขึ้นดังกล่าวจึงทำให้มีการศึกษาหาสาเหตุ โดยคาดว่า การแตกใบอ่อนจะเป็นปัจจัยหนึ่งที่มีบทบาทสำคัญ  

จากรายงานของ ศิริเพ็ญ (2544) ที่ได้ศึกษาการเปลี่ยนแปลงปริมาณ TNC ในยอดลิ้นจี่พันธุ์ฮงฮวยในช่วงก่อนการแตกใบอ่อน พบว่า การเปลี่ยนแปลงปริมาณ TNC ในยอดลิ้นจี่ มีแนวโน้มลดลงจากสัปดาห์ที่ 8 ก่อนการแตกใบอ่อน และลดลงเรื่อยๆไปจนถึงสัปดาห์ที่ 2 ก่อนการแตกใบอ่อน เป็นลำดับ (รูปที่ 1)  ระดับ TNC ที่สูงกว่าในสัปดาห์ที่ 8 ก่อนการแตกใบอ่อน แสดงให้เห็นว่า ลิ้นจี่มีการสะสม TNC ไว้ในกิ่งสำหรับใช้ในการสร้างใบอ่อนที่จะเกิดต่อมา  เมื่อใบยังอ่อนอยู่ ประสิทธิภาพการสังเคราะห์แสงยังต่ำ กิ่งจึงต้องส่งอาหารมาเลี้ยงใบซึ่งแตกมาใหม่ เพื่อนำไปใช้ในการเติบโตและพัฒนาของใบ จึงทำให้ปริมาณ TNC ในกิ่งลดลง ดังจะเห็นได้จากปริมาณ TNC ลดลง ตามลำดับ เมื่อเข้าใกล้เวลาแตกใบอ่อน              

รูปที่ 1 การเปลี่ยนแปลงปริมาณ TNC ในยอดลิ้นจี่พันธุ์ฮงฮวยในช่วงก่อนการแตกใบอ่อน   
(ที่มา: ดัดแปลงจาก ศิริเพ็ญ, 2544) 

การแตกใบอ่อนของลิ้นจี่นั้น บางครั้งอาจไม่เป็นไปตามที่กำหนด เช่น แตกใบอ่อนช้า ซึ่งจะทำให้การออกดอกคลาดเคลื่อนไปด้วย  ดังนั้น จึงควรทำให้ลิ้นจี่มีการแตกใบอ่อนให้ได้ปีละ 3 ครั้ง คือ หลังจากเก็บผลผลิต ซึ่งอยู่ประมาณกลางเดือนพฤษภาคม ควรเริ่มบำรุงต้นให้สมบูรณ์ โดยการตัดแต่งกิ่ง ให้น้ำและปุ๋ย เพื่อเร่งให้ต้นลิ้นจี่แตกใบอ่อนพร้อมกัน  



4. ความสัมพันธ์ระหว่าง TNC กับการออกดอกและติดผลในลิ้นจี่
การออกดอกของพืชเป็นการเปลี่ยนแปลงจากสภาพการเติบโตทางกิ่งใบมาเป็นการเติบโตทางด้านการสืบพันธุ์  พืชทั่วไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งไม้ยืนต้น ไม่สามารถเติบโตพร้อมกันทั้งสองทาง  เมื่อมีการเติบโตทางกิ่งใบก็จะไม่ออกดอก และเมื่อมีการออกดอกก็จะหยุดการเติบโตทางกิ่งใบ (พีระเดช, 2537 อ้างโดย ลดาวัลย์, 2542)  

เมื่อพืชหยุดการเจริญเติบโตทางกิ่งใบ จะส่งผลให้มีปริมาณ TNC สะสมในใบมาก และยังช่วยส่งเสริมการออกดอกอีกด้วย ในการเกิดดอก ระยะการชักนำการแทงช่อดอกถือเป็นช่วงที่วิกฤตของการเกิดดอก  มีปัจจัยหลายอย่างควบคุมเหตุการณ์นี้ ประกอบด้วยทั้งปัจจัยภายในและภายนอก  ถ้าปัจจัยต่างๆ เหมาะสมก็จะมีการพัฒนาไปเป็นตาดอกขึ้นมาได้  จากการทดลองของ วิทยา (2537) พบว่า เมื่อการเจริญเติบโตทางด้านกิ่งใบหยุดลง และเริ่มเข้าสู่ระยะการพักตัว เป็นช่วงที่ลิ้นจี่ต้องการปัจจัยต่างๆ มาก เพื่อเข้าสู่ระยะการเจริญเติบโตของดอก  ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเกิดดอกในลิ้นจี่ได้แก่ ปัจจัยภายในต้นที่เกี่ยวข้องกับความสมบูรณ์ โดยความสมบูรณ์ของต้นเป็นผลที่ได้จากการประเมินหลายๆลักษณะรวมกัน  ดัชนีที่แสดงถึงความสมบูรณ์ของต้นที่ดีอย่างหนึ่งคือ ปริมาณอาหารสะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ปริมาณของ TNC  ปริมาณอาหารสะสมในต้นจะมีความสัมพันธ์กับการเกิดดอกในลิ้นจี่  

นอกจากนี้ ยังรวมถึงช่วงระยะการเติบโตของการออกดอก (ดูข้อ 2.) ซึ่งบทบาทของปริมาณอาหารสะสมนี้ต้องมีความสัมพันธ์กัน ทั้งในเรื่องของช่วงเวลาในการสะสม และปริมาณที่สะสมการเปลี่ยนแปลงปริมาณ TNC ในยอดลิ้นจี่พันธุ์ฮงฮวยในช่วงก่อนการออกดอกที่รายงานโดย วัทนา (2543) นั้น มีรูปแบบการเปลี่ยนแปลงที่คล้ายกับในงานทดลองของ ศิริเพ็ญ (2544) โดยพบว่า ปริมาณ TNC ค่อนข้างสูงในสัปดาห์ที่ 8 ก่อนการออกดอก และลดต่ำลงในสัปดาห์ที่ 6 ก่อนการออกดอก แต่กลับเพิ่มขึ้นสูงสุดในสัปดาห์ที่ 4 ก่อนการออกดอก หลังจากนั้นจึงลดลงในสัปดาห์ที่ 2 ก่อนการออกดอก (รูปที่ 2)  เหตุที่เป็นเช่นนี้เนื่องจากในระยะสัปดาห์ที่ 8 ก่อนการออกดอก ลิ้นจี่มีการสร้าง TNC เพิ่มขึ้นเพื่อชดเชยอาหารในกิ่งที่ถูกนำไปใช้ในการเลี้ยงใบซึ่งแตกมาใหม่ เมื่อใบยังอ่อนอยู่ ประสิทธิภาพของการสังเคราะห์แสงยังต่ำ กิ่งจึงต้องส่งอาหารมาเลี้ยงใบเพื่อนำไปใช้ในการพัฒนาใบ จึงทำให้ปริมาณ TNC ในกิ่งลดลงในสัปดาห์ที่ 6  เมื่อใบเติบโตแผ่ออกเต็มที่ ใบจะมีประสิทธิภาพในการสังเคราะห์แสงสูงสุด (สังคม, 2526) ประกอบกับใบแก่ที่มีอยู่แล้ว ทำให้มีการสะสม TNC เพิ่มสูงขึ้น ในสัปดาห์ที่ 4 ก่อนการออกดอก ใบจะสร้าง TNC และเคลื่อนย้ายไปยังกิ่งอย่างมาก พร้อมกับการลดลงของประสิทธิภาพการสังเคราะห์แสงของใบที่เริ่มเข้าสู่ระยะแก่ และนำไปใช้สำหรับดอกที่ออกมาใหม่ จึงทำให้ปริมาณ TNC ลดต่ำลงในสัปดาห์ที่ 2 ก่อนการออกดอก          

รูปที่ 2 การเปลี่ยนแปลงปริมาณ TNC ในยอดลิ้นจี่พันธุ์ฮงฮวยในช่วงก่อน การออกดอก        (ที่มา: ดัดแปลงจาก วัทนา, 2543) 

จากข้อมูลดังกล่าวทำให้ทราบว่า พอถึงเวลาใกล้จะออกดอกหรือแตกตาดอก ในช่วงเดือนพฤศจิกายน ควรชักนำให้ลิ้นจี่มีการสะสม TNC ที่ต้นหรือกิ่งมากขึ้น โดยงดการให้น้ำ เพื่อเป็นการกระตุ้นการแตกตาดอก และเป็นการลดการเจริญเติบโตทางกิ่งใบด้วย 


5. แนวทางการจัดการเพื่อช่วยให้ลิ้นจี่ออกดอกและติดผล
การศึกษาเกี่ยวกับปริมาณ TNC ที่มีความสัมพันธ์กับการออกดอกและติดผล เป็นปัจจัยหนึ่งที่มีความสำคัญ ซึ่งจะนำไปสู่แนวทางการจัดการการผลิต เพื่อให้ลิ้นจี่สามารถออกดอกและติดผลได้สม่ำเสมอทุกปี  การที่จะเป็นเช่นนี้ได้ ต้องมีการบำรุงรักษาทำให้ต้นลิ้นจี่มีความสมบูรณ์ และเป็นไปตามช่วงระยะการเติบโต (ดูข้อ 2.)  หากต้นลิ้นจี่มีความสมบูรณ์ดีแล้ว การชักนำการออกดอกก็จะง่ายขึ้นการบำรุงรักษาต้นลิ้นจี่นั้น ให้ปฏิบัติตามช่วงต่างๆ ในรอบปี (ดูข้อ 2.) โดยชักนำให้ลิ้นจี่แตกใบอ่อนครั้งที่ 1 ในระหว่างช่วงเดือนมิถุนายนถึงเดือนสิงหาคม โดยการตัดแต่งกิ่งทั้งภายในและภายนอกทรงพุ่มให้โปร่ง เพื่อทำให้ต้นลิ้นจี่สามารถสะสม TNC ได้มากขึ้น อีกทั้งยังเป็นการลดการเจริญทางกิ่งใบ และยังกระตุ้นให้ต้นลิ้นจี่แตกใบอ่อนอย่างสม่ำเสมอพร้อมกันทั้งต้น ซึ่งจะทำให้ต้นลิ้นจี่มีความสมบูรณ์ และพร้อมที่จะแตกใบอ่อนในชุดต่อไป นอกจากนี้ การตัดแต่งกิ่งที่ถูกต้องจะช่วยลดการแก่งแย่งอาหารระหว่างกิ่ง จึงทำให้มีอาหารสะสมสำหรับการออกดอกได้มากขึ้น (พีระเดช, 2537)  ถ้าสามารถชักนำให้ลิ้นจี่แตกใบอ่อนครั้งที่ 1 ได้เร็วและประสบความสำเร็จ การแตกใบอ่อนครั้งที่ 2 ในช่วงเดือนสิงหาคมถึงเดือนตุลาคม และการแตกใบอ่อนครั้งที่ 3 ในช่วงเดือนตุลาคมถึงต้นเดือนธันวาคม จะเป็นไปตามกำหนดที่ค่อนข้างแน่นอน (กลุ่มเกษตรสัญจร, 2530)เมื่อถึงช่วงเวลาใกล้จะออกดอกหรือแตกตาดอกของลิ้นจี่ ซึ่งอยู่ประมาณช่วงเดือนตุลาคม ถึงเดือนพฤศจิกายน ควรงดการให้น้ำ เพื่อให้ต้นลิ้นจี่มีการสร้างตาดอก หรือหากมีน้ำท่วมขังก็ให้ระบายน้ำออก  เมื่อลิ้นจี่เริ่มแทงช่อดอกในช่วงปลายเดือนธันวาคม จึงเริ่มให้น้ำ  การจัดการเช่นนี้สอดคล้องกับ พีรเดช (2537) ที่รายงานว่า ไม้ผลหลายชนิดต้องการช่วงแล้งก่อนการออกดอก ประกอบกับสภาพอากาศเย็นก็จะช่วยกระตุ้นให้ลิ้นจี่ออกดอกได้มากขึ้น  หลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิตแล้วจึงเริ่มบำรุงต้นลิ้นจี่ให้สมบูรณ์ โดยการตัดแต่งกิ่ง ใส่ปุ๋ย ให้น้ำอย่างสม่ำเสมอ เพื่อเร่งให้ต้นลิ้นจี่มีการแตกใบอ่อนในครั้งถัดไป  ลิ้นจี่ต้องการปุ๋ยทั้งในด้านการเติบโตและช่วยในการออกดอก ติดผล  ลิ้นจี่ต้องการปุ๋ย 2 ช่วง คือ ก่อนฤดูฝนเพื่อช่วยส่งเสริมการแตกใบอ่อน ทดแทนกิ่งที่ถูกตัดและผลที่เก็บเกี่ยวไป  อีกช่วงหนึ่ง คือ หลังการออกดอก เริ่มตั้งแต่เมื่อติดเป็นผลเล็ก เพื่อใช้ในการบำรุงเลี้ยงผล (กลุ่มเกษตรสัญจร, 2530)  การให้ปุ๋ยลิ้นจี่จึงควรกระทำอย่างน้อยปีละ 2 ครั้งในการออกดอกของลิ้นจี่ นอกจากที่กล่าวมาแล้ว ยังมีปัจจัยอื่นที่เกี่ยวข้องกับการออกดอก นั่นคือ สภาพแวดล้อมซึ่งเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่มีความสำคัญ เช่น ดิน ปริมาณน้ำฝน อุณหภูมิ ความชื้นสัมพัทธ์ ตลอดจนปริมาณสารควบคุมการเติบโต  ปัจจัยเหล่านี้มีความแปรปรวนได้ง่าย  ดังนั้น ถ้าหากปัจจัยเหล่านี้มีความแปรปรวนมากๆ ก็จะทำให้มีผลกระทบต่อการออกดอกและติดผลของลิ้นจี่ได้ จึงควรศึกษาถึงปัจจัยต่างๆ ที่ได้กล่าวมาแล้วเพื่อเป็นปัจจัยพื้นฐาน พร้อมทั้งอาจจะประยุกต์วิธีการหรือขั้นตอนบางอย่างเพื่อที่จะใช้ให้เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ที่จะปฏิบัติต่อไป สรุปปริมาณคาร์โบไฮเดรตที่ไม่อยู่ในรูปโครงสร้าง (total nonstructural carbohydrate, TNC) มีความสัมพันธ์กับการออกดอกและติดผลของลิ้นจี่ เนื่องจาก TNC จะไปมีผลต่อความสมบูรณ์ของดอก การแตกกิ่งใหม่ โดยปริมาณ TNC จะไปมีผลต่อการแตกใบอ่อน ส่งเสริมการออกดอกและติดผล ในช่วงก่อนออกดอกหรือแตกตาดอกของลิ้นจี่ จึงควรชักนำให้ลิ้นจี่มีการสะสมปริมาณ TNC ที่ต้นหรือกิ่งมากขึ้น  ดังนั้นจึงต้องมีการบำรุงรักษาทำให้ต้นลิ้นจี่มีความสมบูรณ์และเป็นไปตามช่วงระยะการเติบโตในรอบปี โดยการตัดแต่งกิ่ง ให้น้ำ ใส่ปุ๋ย เพื่อทำให้ลิ้นจี่สามารถออกดอกและติดผลได้อย่างสม่ำเสมอ 


เอกสารอ้างอิง
กรมวิชาการเกษตร. 2545. เอกสารประกอบการสัมมนาเชิงปฏิบัติการ เรื่อง การจัดทำฐานข้อมูลเชื้อพันธุ์ลำไยและลิ้นจี่. สำนักคุ้มครองพันธุ์พืชแห่งชาติ. 129 น.กลุ่มเกษตรสัญจร. 2530. ลิ้นจี่-ลำไย. สำนักพิมพ์สหมิตรออฟเซท, กรุงเทพฯ. 70 น.คีรี อำพันสวัสดิ์. 2540. ไม้ผลเศรษฐกิจ. กรมวิชาการเกษตร, กรุงเทพฯ. 160 น.นิภา หวังสินทวีกุล. 2546. ความสัมพันธ์ของปริมาณคาร์โบไฮเดรตที่ไม่อยู่ในรูปโครงสร้างและน้ำตาลรีดิวซิ่งต่อการออกรากของกิ่งปักชำฝรั่ง. ปัญหาพิเศษปริญญาตรี, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตบางเขน.ธนัท ธันญาภา. 2538. หลักการทำสวนไม้ผล. ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. 80 น.พีระเดช ทองอำไพ. 2537. ฮอร์โมนพืชและสารสังเคราะห์ แนวทางการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย. วิชัยการพิมพ์, กรุงเทพฯ. 196 น.

ลดาวัลย์ เลิศเลอวงศ์. 2542. วิธีการวิเคราะห์และการเปลี่ยนแปลงปริมาณเอทธิลีนและปริมาณคาร์โบไฮเดรตที่ไม่ใช่โครงสร้างในช่วงก่อนการแตกใบอ่อนในยอดลิ้นจี่พันธุ์ฮงฮวยและมะปรางพันธุ์ทูลเกล้า. วิทยานิพนธ์ปริญญาโท, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

สงวนลิขสิทธิ์โดย © ++kasetloongkim.com++ All Right Reserved.

ติดประกาศ: 2010-08-25 (1692 ครั้ง)