เมืองไทย แหล่งข้าวที่หลากหลายแห่งหนึ่งของโลก
ต่อมาในปี พ.ศ. 2502 ได้มีการปรับปรุงพิจารณาพันธ์ข้าวให้ใช้สำหรับขยายพันธุ์ ส่งเสรมให้เกษตรกรปลูกใหม่ นับเป็นปีที่มีผลการปรับปรุงพันธุ์ข้าวค่อนข้างมาก นอกจากจะได้พันธุ์ข้าวใหม่หลายพันธุ์แล้ว ที่สำคัญคือ ได้พันธุ์ข้าวขาวดอกมะลิ 105 ที่สร้างมูลค่าให้กับประเทศอย่างมากมาย มีพันธุ์ข้าวเดิมที่แนะนำให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2499 จำนวน 6 พันธุ์ได้แก่ เหลืองใหญ่ 34 นางมลเอส-4 ขาวตาแห้ง 17 เหลืองระแหง 8 เหลืองอ่อน 29 และพวงนาค 26 มีพันธุ์ข้าวใหม่ที่พัฒนาจากการรวบรวมพันธุ์ และพันธุ์ข้าวที่ชนะการประกวดจำนวน 9 พันธุ์ แบ่งเป็นข้าวนาสวน 4 พันธุ์ และข้าวขึ้นน้ำ 5 พันธุ์ ดังนี้
1. ผาเลือด 111 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายประพันธ์ วณีสอน พนักงานเกษตร เป็นผู้รวบรวมจากอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ ระหว่างปี พ.ศ. 2493 – 2494
เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณวันที่ 25 พฤศจิกายน แนะนำให้ปลูกทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2499 – 2501
เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเหนียว ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณวันที่ 5 ธันวาคม ความสูงประมาณ 170 ซม. แตกกอปานกลาง ลำต้นแข็งแรง ใบธงตั้ง เมล็ดข้าวเปลือกสีแดง เมล็ดข้าวกล้องยาว 6.3 มม. กว้าง 2.9 มม. หนา 1.9 มม. ต้านทานโรคไหม้ และทนแล้งปานกลาง แนะนำให้ปลูกทางภาคเหนือ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2502 – 2504
2. ดอนางนวล 91 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายประพันธ์ วณีสอน พนักงานเกษตร เป็นผู้รวบรวมจากอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ ระหว่างปี พ.ศ. 2493 – 2494 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเหนียว ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณวันที่ 26 พฤศจิกายน ความสูงประมาณ 160 ซม. แตกกอปานกลาง ลำต้นแข็งแรง ใบธงตั้ง เมล็ดข้าวเปลือกสีฟางมีก้นจุด ข้าวสุกมีกลิ่นหอม ทนแล้งปานกลาง แนะนำให้ปลูกทางภาคเหนือ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2502 – 2504
3. เหมยนอง 62 เอ็ม เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเหนียว ไวต่อช่วงแสง ออกส่งเสริมให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2502 จนถึงปัจจุบัน (รายละเอียดอยู่ในเรื่องพันธุ์ข้าวในระบบนิเวศการปลูกข้าวนาสวนนาน้ำฝน)
4. ขาวดอกมะลิ 105 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง ออกส่งเสริมให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2502 จนถึงปัจจุบัน
5. เจ๊กเชย เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณวันที่ 9 ธันวาคม เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.2 มม. กว้าง 2.4 มม. หนา 1.8 มม. ต้านทานโรคไหม้ปานกลาง แนะนำให้ปลูกในสภาพนาข้าวขึ้นน้ำ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2502 – 2513
6. ตะเภาแก้ว เป็นข้าวขึ้นน้ำ ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง ออกส่งเสริมให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2502 จนถึงปัจจุบัน (รายละเอียดอยู่ในเรื่องพันธุ์ข้าวในระบบนิเวศการปลูกข้าวขึ้นน้ำและข้าวน้ำลึก)
7. ปิ่นแก้ว 56 เป็นข้าวขึ้นน้ำ ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง ออกส่งเสริมให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2502 จนถึงปัจจุบัน (รายละเอียดอยู่ในเรื่องพันธุ์ข้าวในระบบนิเวศการปลูกข้าวขึ้นน้ำและข้าวน้ำลึก)
8. นางฉลอง เป็นข้าวขึ้นน้ำ ชนิดข้าวเหนียว ไวต่อช่วงแสง ออกส่งเสริมให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2502 จนถึงปัจจุบัน (รายละเอียดอยู่ในเรื่องพันธุ์ข้าวในระบบนิเวศการปลูกข้าวขึ้นน้ำและข้าวน้ำลึก)
9. เล็บมือนาง 111 เป็นข้าวขึ้นน้ำ ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง ออกส่งเสริมให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2502 จนถึงปัจจุบัน (รายละเอียดอยู่ในเรื่องพันธุ์ข้าวในระบบนิเวศการปลูกข้าวขึ้นน้ำและข้าวน้ำลึก)
ในปี พ.ศ. 2505 ได้มีการพิจารณาพันธุ์ข้าวที่ใช้สำหรับขยายพันธุ์ส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกใหม่ เป็นพันธุ์ข้าวเดิมที่ส่งเสริมให้ปลูกในปีในปี พ.ศ. 2502 จำนวน 8 พันธุ์ คือ เหลืองใหญ่ 34 เหมยนอง 62 เอ็ม ขาวดอกมะลิ 105 พวงนาค 16 ตะเภาแก้ว 161 เจ๊กเชย 159 เล็บมือนาง 111 และนางฉลอง ส่วนพันธุ์ข้าวใหม่ที่ส่งเสริมให้ปลูกในปีนี้มีจำนวน 9 พันธุ์ ดังนี้
1. เหนียวสันป่าตอง เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเหนียว ไวต่อช่วงแสง ออกส่งเสริมให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2505 จนถึงปัจจุบัน (รายละเอียดอยู่ในเรื่องพันธุ์ข้าวในระบบนิเวศการปลูกข้าวขึ้นนาสวนนาน้ำฝน)
2. กำผาย 15 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายกำจัด วงประพันธ์ พนักงานเกษตร ได้รวบรวมจากอำเภอเมือง จังหวัดลำพูน ระหว่างปี พ.ศ. 2493 – 2494 ดำเนินการคัดเลือกพันธุ์บริสุทธิ์จากรวงจำนวน 99 รวง คัดเลือกสายพันธุ์ดี นำไปเปรียบเทียบผลผลิตที่สถานีทดลองข้าวพาน จังหวัดเชียงราย และสถานีทดลองข้าวสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่ คัดเลือกได้สายพันธุ์ 30-12-15 ซึ่งได้รับการพิจารณาให้ใช้ขยายพันธุ์ได้ เมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม 2505 ให้ชื่อว่ากำผาย 15 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเหนียว ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณวันที่ 30 พฤศจิกายน ทรงกอตั้ง แตกกอดี ใบมีสีเขียวตั้งตรง มีขนบ้าง กาบใบสีเขียว ข้อต่อใบสีเขียวอ่อน ลิ้นใบมีลักษณะเป็น 2 ยอด สีขาว หูใบสีเขียวอ่อน ยอดเกสรตัวเมียสีขาว กลีบรองดอกสีฟาง ใบธงตั้งตรง รวงแน่นปานกลาง คอรวงค่อนข้างยาว ระแง้ถี่ปานกลาง ใบแก่ช้า เมล็ดข้าวเปลือกสีน้ำตาลอ่อน เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.2 มม. กว้าง 2.8 มม. หนา 2.0 มม. ต้านทานโรคไหม้และโรคใบสีส้มปานกลาง แนะนำให้ปลูกทางภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2505 – 2517
3. กำผาย 41 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายกำจัด วงประพันธ์ พนักงานเกษตร ได้รวบรวมจากอำเภอเมือง จังหวัดลำพูน ระหว่างปี พ.ศ. 2493 – 2494 จากการคัดเลือกพันธุ์บริสุทธิ์จากรวงจำนวน 99 รวง คัดเลือกสายพันธุ์ 30-12-41 ซึ่งได้รับการพิจารณาให้ใช้ขยายพันธุ์ได้พร้อมกับกำผาย 15 เมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม 2505 ให้ชื่อว่ากำผาย 41 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเหนียว ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณวันที่ 30 พฤศจิกายน ทรงกอตั้ง แตกกอดี ใบมีสีเขียวตั้งตรง มีขนบ้าง กาบใบสีเขียว ข้อต่อใบสีเขียวอ่อน ลิ้นใบมีลักษณะเป็น 2 ยอด สีขาว หูใบสีเขียวอ่อน ยอดเกสรตัวเมียสีขาว กลีบรองดอกสีฟาง ใบธงตั้งตรง รวงแน่นปานกลาง คอรวงค่อนข้างยาว ระแง้ถี่ปานกลาง ใบแก่ช้า ต้านทานโรคไหม้ และโรคใบสีส้มปานกลาง เมล็ดข้าวเปลือกสีน้ำตาลอ่อน เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.3 มม. กว้าง 2.6 มม. หนา 1.8 มม. แนะนำให้ปลูกทางภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2505 – 2516
4. เจ้าเหลือง 11 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายศิริ รัตนประสพ พนักงานเกษตร เป็นผู้รวบรวมจากอำเภอเมือง จังหวัดศรีสะเกษ ระหว่างปี พ.ศ. 2493 – 2494 เจ้าเหลือง 11 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณวันที่ 23 พฤศจิกายน ทรงกอตั้ง สูงประมาณ 150 ซม. ใบมีสีเขียว ตั้งตรง มีขนบ้าง ปล้องและกาบใบสีเขียว ข้อต่อใบสีเขียวอ่อน ลิ้นใบมีรูปร่างเป็น 2 ยอด สีขาว หูใบสีเขียวอ่อน ยอดเกสรตัวเมียสีขาว กลีบรองดอกสีฟาง ใบธงเป็นแนวนอน รวงแน่น ระแง้ถี่ คอรวงยาว ใบแก่ช้า เมล็ดข้าวเปลือกสีน้ำตาลเข้ม เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.4 มม. กว้าง 2.2 มม. หนา 1.7 มม. ต้านทานโรคไหม้ แนะนำให้ปลูกทางภาคกลาง ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2505 – 2510
5. ขี้ตมใหญ่ 98 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายปุณณะ มหาเพชร พนักงานเกษตร เป็นผู้รวบรวมจากอำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร ระหว่างปี พ.ศ. 2493 – 2494 ขี้ตมใหญ่ 98 เป็นพันธุ์ข้าวนาสวน ชนิดข้าวเหนียว ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณวันที่ 18 พฤศจิกายน ทรงกอแบะ ใบมีสีเขียว มีขนบ้าง กาบใบสีเขียวเส้นม่วง ปล้องสีเขียว ลิ้นใบมีรูปร่างเป็น 2 ยอดสีขาว หูใบสีม่วง ยอดเกสรตัวเมียสีม่วงดำ กลีบรองดอกสีฟาง ใบธงตั้งตรง รวงแน่นปานกลาง ระแง้ถี่ปานกลาง คอรวงยาว เมล็ดข้าวเปลือกสีน้ำตาลดำ ข้าวกล้องยาว 7.4 มม. กว้าง 2.8 มม. หนา 2.0 มม. แนะนำให้ปลูกทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2505 – 2513
6. เก้ารวง 88 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง ออกส่งเสริมให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2505 จนถึงปัจจุบัน
7. เหลืองประทิว 28 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณวันที่ 13 ธันวาคม ทรงกอตั้ง สูงประมาณ 150 ซม. ใบมีสีเขียวทำมุม 45 องศา มีขนบ้าง กาบใบสีเขียว ข้อต่อใบสีเขียวอ่อน ลิ้นใบมีรูปร่างเป็น 2 ยอด สีขาว หูใบสีเขียวอ่อน ยอดเกสรตัวเมียสีขาว กลีบรองดอกสีฟาง ใบธงตั้งตรง รวงแน่น ระแง้ถี่ปานกลาง คอรวงยาว เมล็ดข้าวเปลือกสีน้ำตาล ข้าวกล้องยาว 7.4 มม. กว้าง 2.2 มม. หนา 1.7 มม. ต้านทานโรคไหม้ แนะนำให้ปลูกทางภาคกลาง ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2505 – 2510
8. เหลือง 152 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายสรศักดิ์ ผิวงาม พนักงานเกษตร รวบรวมจากอำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม ระหว่างปี พ.ศ. 2493 – 2494 เหลือง 152 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณวันที่ 29 มกราคม แนะนำให้ปลูกทางภาคใต้ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2505 – 2513
9. นางพญา 132 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง ออกส่งเสริมให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2505 จนถึงปัจจุบัน
ปี พ.ศ. 2508 ได้มีการแนะนำพันธุ์ข้าวเพิ่มขึ้นอีกจำนวน 16 พันธุ์ โดยมีพันธุ์ข้าวที่ได้จากการคัดเลือกพันธุ์ใหม่ จำนวน 14 พันธุ์ และพันธุ์ข้าวเดิมที่เคยส่งเสริมให้ปลูกและเลิกแนะนำไปแล้วกลับมาส่งเสริมให้ปลูกใหม่ 2 พันธุ์ คือ ขาวตาแห้ง 17 และนางมลเอส-4 พันธุ์ข้าวใหม่ที่ส่งเสริมให้ปลูกจำนวน 14 พันธุ์ มีดังนี้
1. ดอหอม 26 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายพุฒ ยานะ พนักงานเกษตร รวบรวมจากอำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ ระหว่างปี พ.ศ. 2495 – 2496 นำมาคัดพันธุ์บริสุทธิ์ ดอหอม 26 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเหนียว ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณวันที่ 20 พฤศจิกายน ทรงกอแบะ ใบมีสีเขียว มีขนบ้าง ใบนอน ลิ้นใบมีรูปร่างเป็น 2 ยอด สีขาว หูใบสีเขียวอ่อน ยอดเกสรตัวเมียสีเหลืองอ่อน กลีบรองดอกสีฟาง ใบธงเป็นตั้งตรง รวงแน่นปานกลาง ระแง้ถี่ปานกลาง คอรวงสั้น ใบแก่ช้า เมล็ดข้าวเปลือกสีเหลือง เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.4 มม. กว้าง 2.6 มม. หนา 1.9 มม. แนะนำให้ปลูกทางภาคเหนือ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2508 – 2513
2. ดอเหลือง 88 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเหนียว ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณปลายเดือนพฤศจิกายน ทรงกอตั้ง แตกกอดี สูงประมาณ 145 ซม. ใบมีสีเขียว ข้อต่อใบและหูใบ สีเขียวอ่อน ลิ้นใบสีขาว เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.5 มม. กว้าง 2.3 มม. หนา 1.7 มม. แนะนำให้ปลูกทางภาคเหนื8 ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2505 – 2513
3. ดอกมะลิ 3 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายสุนทร สีหะเนิน พนักงานเกษตร อำเภอบางคล้า จังหวัดฉะเชิงเทรา รวบรวมจากอำเภอบางคล้า จังหวัดฉะเชิงเทรา ระหว่างปี พ.ศ. 2493 – 2494 นำไปคัดเลือกพันธุ์บริสุทธิ์ได้สายพันธุ์ 117-7-3 ทดสอบเปรียบเทียบพันธุ์ที่สถานีทดลองสันป่าตอง ดอกมะลิ 3 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณปลายเดือน พฤศจิกายน ทรงกอค่อนข้างตั้ง แตกกอดี สูงประมาณ 165 ซม. ใบมีสีเขียว มีขนบ้าง ใบทำมุม 45 องศา กับลำต้น กาบใบสีเขียว ข้อต่อใบสีเขียวอ่อน ลิ้นใบมีลักษณะเป็น 2 ยอด สีขาว หูใบสีเขียวอ่อน ยอดเกสรตัวเมียสีขาว กลีบรองดอกสีฟาง ใบธงตั้งตรง รวงแน่น ระแง้ถี่ปานกลาง คอรวงค่อนข้างยาว เมล็ดข้าวเปลือกสีฟาง เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.9 มม. กว้าง 2.3 มม. หนา 1.8 มม. แนะนำให้ปลูกทางภาคเหนือ ส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2508 – 2514
4. บางเขน 293 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยสถานีทดลองข้าวบางเขน เป็นผู้เก็บรวบรวม และนำมาปลูกคัดพันธุ์บริสุทธิ์ บางเขน 293 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณปลายเดือนพฤศจิกายน ความสูงประมาณ 140 ซม. ทรงกอตั้ง แตกกอดี ใบมีสีเขียว มีขนใบตั้งตรง กาบใบสีเขียว ข้อต่อใบสีเขียวอ่อน ลิ้นใบมีรูปร่างเป็น 2 ยอด สีขาว หูใบสีเขียวอ่อน ยอดเกสรตัวเมียสีขาว กลีบรองดอกสีฟาง ใบธงตั้งตรง รวงแน่นปานกลาง คอรวงยาว ระแง้ถี่ปานกลาง คอรวงยาว เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.6 มม. กว้าง 2.2 มม. หนา 1.8 มม. ต้านทานโรคไหม้และโรคใบสีส้มระดับปานกลาง แนะนำให้ปลูกทางภาคกลาง และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2508 – 2517
5. เหลืองทอง 82 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายเทอดศักดิ์ อาจสาลี และนายศิริ รัตนประสพ พนักงานเกษตรเป็นผู้รวบรวมจากอำเภอเมือง จังหวัดศรีสะเกษ เมื่อปี พ.ศ. 2495 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณปลายเดือนพฤศจิกายน ต้นสูงประมาณ 130 ซม. แนะนำให้ปลูกทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2508 – 2510
6. ขาวปากหม้อ 17 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายทอง ฝอยหิรัญ พนักงานเกษตร เป็นผู้รวบรวมจากอำเภอบ้านบึง จังหวัดชลบุรี เมื่อปี พ.ศ. 2495 – 2496 จำนวน 196 รวงนำมาปลูกคัดเลือกแบบคัดพันธุ์บริสุทธิ์ ได้ชื่อสายพันธุ์ 55-3-17 ขาวปากหม้อ 17 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณปลายเดือนพฤศจิกายน ความสูงประมาณ 130 ซม. ทรงกอตั้ง แตกกอดี ใบมีสีเขียวอ่อน ลิ้นใบมีรูปร่างเป็น 2 ยอดสีขาว หูใบสีเขียวอ่อน ยอดเกสรตัวเมียสีขาว กลีบรองดอกสีฟาง ใบธงตั้งตรง รวงแน่นปานกลาง ระแง้ถี่ปานกลาง คอรวงยาว ใบแก้ช้าเมล็ดข้าวกล้องยาว 7.7 มม. กว้าง 2.2 มม. หนา 1.8 มม. ต้านทานโรคไหม้ปานกลาง แนะนำให้ปลูกทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2508 – 2510
7. เหลืองทอง 101 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายปิ่น โกมลเมน เป็นผู้รวบรวมจากอำเภอบ้านเมือง จังหวัดนครนายก ระหว่างปี พ.ศ. 2497 – 2498 จำนวน 129 รวง นำมาปลูกคัดเลือกแบบคัดพันธุ์บริสุทธิ์ เหลืองทอง 101 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง ทรงกอตั้ง สูงประมาณ 135 ซม. เมล็ดข้าวเปลือกสีเหลือง เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.2 มม. กว้าง 2.3 มม. หนา 1.7 มม. ต้านทานโรคไหม้ปานกลาง แนะนำให้ปลูกทางภาคกลาง ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2508 – 2510
8. ขาวปากหม้อ 148 ได้มาจากการรวบรวมพันธุ์ พร้อม ๆ กับขาวปากหม้อ 17 จากแหล่งเดียวกัน ได้ชื่อสายพันธุ์ว่า 55-3-148 ออกส่งเสริมให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2508 จนถึงปัจจุบัน (รายละเอียดอยู่ในเรื่องพันธุ์ข้าวในระบบนิเวศการปลูกข้าวนาสวนนาน้ำฝน)
9. ใบลด 104 ได้จากการรวบรวมพันธุ์ โดยนายประยงค์ ศรีกาฬสินธุ์ และนายสมพงษ์ บุญเย็น พนักงานเกษตรเป็นผู้รวบรวมจากอำเภอเมือง จังหวัดกาฬสินธุ์ ระหว่างปี พ.ศ. 2493 – 2494 จำนวน 113 รวง นำมาปลูกคัดเลือกแบบคัดพันธุ์บริสุทธิ์ ใบลด 104 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณกลางเดือนธันวาคม ทรงกอตั้ง แตกกอดี สูงประมาณ 150 ซม. ใบมีสีเขียว ตั้งตรง มีขนบ้าง ปล้องและกาบใบสีเขียว ข้อต่อใบสีเขียวอ่อน ลิ้นใบมีรูปร่างเป็น 2 ยอด สีขาว หูใบสีเขียวอ่อน ยอดเกสรตัวเมียสีขาว กลีบรองดอกสีฟาง ใบธงอยู่เป็นแนวนอน รวงแน่น ระแง้ถี่ คอรวงค่อนข้างยาว ใบแก้ช้า เมล็ดข้าวเปลือกสีฟาง เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.2 มม. กว้าง 2.2 มม. หนา 1.5 มม. แนะนำให้ปลูกทางภาคกลาง ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2508 – 2513
10. เหลืองประทิว 123 ได้มาจากการรวบรวมพันธุ์ ออกส่งเสริมให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2508 จนถึงปัจจุบัน
11. ขาวนางเนย 11 เป็นข้าวขึ้นน้ำ ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณปลายเดือนธันวาคม ต้านทานโรคใบสีส้มปานกลาง เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.3 มม. กว้าง 2.3 มม. หนา 1.8 มม. ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2508 – 2513
12. ขาวพวง 32 เป็นข้าวขึ้นน้ำ ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณปลายเดือนธันวาคม เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.2 มม. กว้าง 2.3 มม. หนา 1.7 มม. ต้านทานโรคไหม้ และโรคใบสีส้มปานกลาง ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2508 – 2513
13. เหลืองทอง (นาปรัง) เป็นข้าวนาสวนชนิดข้าวเจ้าไม่ไวต่อช่วงแสง อายุประมาณ 135 วัน สูงประมาณ 135 ต้านทานโรคไหม้ปานกลาง ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2508 – 2513
14. ไทยใหม่ 3986 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าว ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณปลายเดือนมกราคม สูงประมาณ 135 ซม. เมล็ดข้าวกล้องยาว 7.3 มม. กว้าง 2.2 มม. หนา 1.8 มม. แนะนำให้ปลูกทางภาคใต้ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2508 – 2510
ในปี พ.ศ. 2511 ได้มีการพิจารณาพันธุ์ข้าวสำหรับใช้ขยายพันธุ์ เพื่อแนะนำและส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกอีกครั้งหนึ่ง พันธุ์ข้าวที่ส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2508 และเลิกส่งเสริมในปีนี้ ได้แก่ เหลืองทอง 82 ขาวปากหม้อ 17 เหลืองทอง 101 และไทยใหม่ 3986 มีพันธุ์ข้าวใหม่ จำนวน 6 พันธุ์ ทั้งหมดเป็นพันธุ์ข้าวที่ได้จากการคัดเลือกพันธุ์ ได้แก่
นางพญา 70 ได้จากการรวบรวมพันธุ์โดย นายนวล พรหมภักดี และนายเติม ฉิมมี พนักงานเกษตร รวบรวมจากอำเภอเมือง จังหวัดนราธิวาส เมื่อปี พ.ศ. 2500 และนำมาคัดเลือกพันธุ์แบบคัดพันธุ์บริสุทธิ์ นางพญา 70 เป็นข้าวนาสวน ชนิดข้าวเจ้า ไวต่อช่วงแสง เก็บเกี่ยวประมาณกลางเดือนกุมภาพันธุ์ สูงประมาณ 185 ซม. ต้านทานโรคไหม้ และโรคใบสีส้มปานกลาง แนะนำให้ปลูกทางภาคใต้ ออกส่งเสริมให้ปลูกปี พ.ศ. 2511 – 2513
สำหรับพันธุ์ข้าวอีก 5 พันธุ์ ได้แก่ พันธุ์ข้าวเหลืองใหญ่ 148 หางยี 71 น้ำสะกุย 19 พวงไร่ 2 นางพญา 70 และเผือกน้ำ 43 เป็นพันธุ์ข้าวที่ออกส่งเสริมให้ปลูกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2511 จนถึงปัจจุบันจะเห็นได้ว่าวิวัฒนาการของพันธุ์ข้าวในช่วงปี พ.ศ. 2493 – 2511 ส่วนใหญ่จะเป็นพันธุ์ข้าวพื้นเมืองที่ได้จากการคัดเลือกพันธุ์บริสุทธิ์โดยคำนึงถึงคุณภาพเมล็ด และผลผลิตสำหรับปลูกในพื้นที่ต่าง ๆ ที่มีความเหมาะสมมากขึ้น
http://www.suandusitcuisine.com/food4/central/rice_02.php
|