การปลูกข้าวสาลี

 

ดินที่เหมาะสมกับการปลูกข้าวสาลี ต้องมีการระบายน้ำดี ดินเหนียวจัด หรือมีชั้นดินดานที่มีการระบายน้ำเลว รวมทั้งดินที่เป็นกรดจัดและเค็มจัด ไม่เหมาะสมจะใช้ปลูกข้าวสาลี ดังนั้นพื้นที่ซึ่งจะใช้ปลูกข้าวสาลีควรมีลักษณะดังนี้ 3.1 ดินมีการระบายน้ำได้ดี ในขณะเดียวกันก็มีความสามารถในการอุ้มน้ำได้ดี ซึ่งได้แก่ ดินร่วนหรือดินร่วนปนทราย 3.2 มีความชื้นในดิน หรือมีแหล่งน้ำที่แน่นอนอย่างน้อย 30 วัน หลังปลูกข้าวสาลี 3.3 แปลงปลูกข้าวสาลีไม่ควรขัดแย้งกับแปลงปลูกพืชอื่นข้างเคียงเกี่ยวกับ ระบบการให้น้ำ การให้น้ำควรปล่อยตามร่องและระบายออกได้สะดวกและรวดเร็ว

การเจริญเติบโตของข้าวสาลี

[ ขยายดูภาพใหญ่ ]

โดยทั่วไปแล้ว มีการปลูกข้าวสาลีมากในประเทศที่อยู่ในเขตอบอุ่นหรือเขตหนาว ฤดูกาลในเขตภูมิศาสตร์ดังกล่าว มี ๔ ฤดู คือ ฤดูร้อน ฤดูใบไม้ร่วง ฤดูหนาว และฤดูใบไม่ผลิ หากเราแบ่งข้าวสาลีออกเป็นชนิดตามฤดูกาลที่ปลูกแล้วจะได้ ๓ ชนิดด้วยกัน คือ ชนิดปลูกข้ามฤดูหนาว (winter wheat) ชนิดปลูกต้นฤดูใบไม้ผลิ (spring wheat) และชนิดปลูกได้ทั้งสองประเภท (facultative wheat) ข้าวสาลีที่มีปลูกในบ้านเราเป็นข้าวสาลีชนิดปลูกต้นฤดูใบไม้ผลิที่นำมาจากต่างประเทศ ธรรมชาติของข้าวสาลีเป็นพืชฤดูหนาว จึงต้องปลูกปลายฤดูฝน หรือหลังเก็บเกี่ยวข้าวนาปีแล้ว พื้นที่ที่เหมาะสมสำหรับการปลูกข้าวสาลีในภาคเหนือ เริ่มตั้งแต่เส้นรุ้ง ๑๘('องศา) ๐๐('ลิปดา)เหนือ ขึ้นไปจนสุดชายแดนประเทศ ส่วนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือนั้น ควรปลูกในจังหวัดที่อยู่ติดริมแม่น้ำโขง

การปลูกข้าวสาลีในประเทศไทย

[ ขยายดูภาพใหญ่ ]

มี ๒ สภาพตามลักษณะภูมิประเทศ คือ ก) ปลูกในสภาพไร่ ไม่มีการให้น้ำเป็นการปลูกปลายฤดูฝนในช่วงกลางเดือนตุลาคม อาศัยความชื้นในดินช่วยให้เมล็ดงอกแล้วมีการให้น้ำตลอกฤดูปลูก ข้าวสาลีจะออกรวงในช่วงต้นเดือนธันวาคม เก็บเกี่ยวได้ในต้นเดือนมกราคม ข) ปลูกในสภาพนา มีการให้น้ำ เป็นการปลูกในนาหลังจากเก็บเกี่ยวข้าวมาปีแล้ว อยู่ในเขตที่มีการชลประทาน ปลูกในช่วงกลางเดือนพฤศจิกายน ข้าวสาลีจะออกรวงในช่วงกลางเดือนมกราคม เก็บเกี่ยวได้ในปลายเดือนกุมภาพันธ์ เราแบ่งการเจริญเติบโตของธัญพืชออกเป็น ๓ ระยะใหญ่ ๆ คือ ๑. ระยะสร้างส่วนของลำต้น (vegetative phase) นับจากตั้งแต่เมล็ดงอกจนถึงยอกเจริญ (growing point) เริ่มสร้างปฐมรูป (primordium) ของข้อคอรวง ๒. ระยะที่มีการพัฒนาเป็นรวง (reproductive phase) เริ่มตั้งแต่ยอดเจริญเปลี่ยนไปสร้างรวง เกิดการยืดของลำต้น รวงโผล่ แล้วเกิดการผสมเกสร การเลือกพื้นที่ สภาพดิน ข้าวสาลีขึ้นได้ในดินร่วนเหนียวถึงร่วนทราย ที่มีความเป็นกรดเป็นด่าง (pH) ตั้งแต่ ๕.๕-๘.๕ เราอาจแบ่งระดับความเหมาะสมของดินที่ใช้ปลูกข้าวสาลีได้ดังนี้ ดินที่จัดการได้ง่าย เนื้อดินเป็นดินร่วน ดินร่วนเหนียว มีอินทรียวัตถุปานกลางถึงค่อนข้างสูงประมาณ ๑.๕-๒% การระบายน้ำดี ความอุดมสมบูรณ์ปานกลางถึงค่อนข้างสูง ความเป็นกรดเป็นด่างอยู่ระหว่าง ๖.๕-๗.๐ ส่วนมากจะเป็นดินที่อยู่ใกล้น้ำ ความชื้นค่อนข้างดี ดินมีการระบายน้ำดี ความลาดเทของพื้นที่ไม่มากนัก (๒-๓%) ดินที่มีความเหมาะสมปานกลาง เนื้อดินเป็นดินร่วนปนทราย ดินร่วนเหนียว มีปริมาณอินทรียวัตถุในดินต่ำ ความอุดมสมบูรณ์ต่ำ เป็นดินไร่ที่ใช้สำหรับปลูกพืชไร่ทั่วไป มีความสามารถในการอุ้มความชื้นได้ปานกลาง พื้นที่นี้มักพบปัญหาการขาดน้ำในช่วงปลายฤดูปลูก ดินที่ต้องการจัดการมาก เนื้อดินเป็นดินร่วนปนทรายแป้งจนถึงดินเหนียวปนทรายแป้ง ดินมีความอุดมสมบูรณ์ต่ำ มีการระบายน้ำเลว หากจะนำมาใช้เพาะปลูกข้าวสาลี จะต้องยกแปลงทำร่องระบายน้ำ และใส่ปุ๋ยเพิ่มธาตุอาหารให้เพียงพอต่อการเจริญเติบโตด้วย การลงทุนในพื้นที่นี้จะสูง การเลือกพันธุ์ จะต้องเลือกพันธุ์ข้าวสาลีให้เหมาะกับสภาพแวดล้อม รวมทั้งการนำไปใช้ประโยชน์ พันธุ์ข้าวสาลีที่เหมาะสำหรับปลูกในประเทศไทย มีดังนี้ สะเมิง ๑ (INIA ๖๖) เหมาะสำหรับปลูกในภาคเหนือตอนบน ค่อนข้างต้านทานโรคราสนิมใบ ให้แป้งอเนกประสงค์ที่มีคุณภาพดี มีโปรตีนสูง (๑๒-๑๕%) เหมาะสำหรับทำขนมปัง สะเมิง ๒ (Sonora ๖๔) เป็นข้าวสาลีพันธุ์เบา ทนร้อน เหมาะสำหรับปลูกในสภาพไร่อาศัยน้ำฝน และปลูกหลังนาปี ไม่ต้านทานโรคราสนิมใบ แป้งมีความยืดหยุ่นปานกลาง แป้งมีสีคล้ำ มีโปรตีนสูง (๑๒-๑๔%) แป้งใช้ทำขนมปังได้ ฝาง ๖๐ (# ๑๐๑๕) เหมาะสำหรับปลูกในที่ร้อนและแห้งแล้ง ทั้งในสภาพไร่อาศัยน้ำฝน และสภาพนาชลประทานในภาคเหนือตอนล่างและภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่มีช่วงฤดูหนาวสั้น ค่อนข้างต้านทานโรคราสนิมใบ ให้แป้งอเนกประสงค์ โปรตีนปานกลาง (๑๐-๑๑%) เหมาะสำหรับทำคุกกี้ บิสกิต และแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อาหารที่ไม่ต้องการแป้งที่เหนียวมาก แพร่ ๖๐ (UP ๒๖๒) เหมาะสำหรับปลูกในเขตชลประทานที่เป็นสภาพนาดินเหนียวปนทราย ภูมิอากาศค่อนข้างหนาวในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ค่อนข้างต้านทานโรคราสนิมใบ ให้แป้งอเนกประสงค์ มีโปรตีนปานกลาง (๑๐-๑๑%) เหมาะสำหรับทำคุกกี้ ปาท่องโก๋ โรตี อินทรี ๑ (KU HR # ๑๒) เหมาะสำหรับปลูกในเขตชลประทาน ใช้ทำแป้งอเนกประสงค์ได้ อินทรี ๒ (KU HR # ๖) ทนอากาศร้อนและแห้งแล้งได้ดี ใช้ทำแป้งอเนกประสงค์ได้ การเตรียมเมล็ดพันธุ์ เมล็ดพันธุ์ที่ใช้ต้องมีความงอกไม่ต่ำกว่า ๘๐% นำเมล็ดพันธุ์ใส่อ่างแช่ในน้ำสะอาด ตากแดดนาน ๑๕ นาที เอาเมล็ดขึ้นเกลี่ยบนผ้าใบหรือผ้าพลาสติก ตากแดดจนแห้งสนิท แล้ว เอาไปปลูกทันที ห้ามเก็บเมล็ดข้ามวัน ถ้าไม่ทำดังกล่าว จะใช้เมล็ดแห้งปลูกก็ได้ ใช้สารเคมีจำนวน ๒ ชนิด คลุกเมล็ดก่อนปลูก โดยผสมเข้าด้วยกัน ได้แก่ ๑. คาร์โบซัลฟาน (carbosulfan) เป็นสารเคมีป้องกันแมลงที่อยู่ในดิน ใช้ในอัตรา ๕ กรัมต่อน้ำหนักเมล็ดข้างสาลี ๑ กิโลกรัม ๒. คาร์บ็อกซิน (carboxin) เป็นสารเคมีป้องกันโรคต้นแห้งอันเกิดจากเชื้อรา ใช้ในอัตรา ๐.๕-๒.๕ กรัมต่อเมล็ดหนัก ๑ กิโลกรัม การเตรียมพื้นที่ปลูกและการปลูก แบ่งเป็น ๒ ลักษณะ คือ ปลูกในสภาพไร่และปลูกในสภาพนา ๑. ปลูกในสภาพไร่ แรงงานที่ต้องการสำหรับการเตรียมแปลงปลูกข้าวสาลี ขึ้นกับปริมาณวัชพืชที่อยู่ในแปลงขณะนั้น ซึ่งโดยทั่วไปคือ ปริมาณวัชพืชหลังจากเก็บเกี่ยวพืชฤดูฝน ในกรณีที่มีวัชพืชค่อนข้างหนาแน่น แรงงานที่ต้องใช้เตรียมแปลงจะค่อนข้างมาก การเตรียมแปลงสำหรับข้าวสาลี ควรเริ่มทันทีที่ทำได้ หลังจากเก็บเกี่ยวพืชฤดูฝนออกจากแปลง ทั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อที่จะ ๑) ป้องกันหรือระงับการเจริญเติบโตของวัชพืช ๒) ปล่อยให้ดินมีโอกาสดูดซับน้ำฝนเก็บไว้ได้ในอัตราสูงสุด ๓) ให้เวลาในการเน่าเปื่อยของอินทรียวัตถุที่เหลือค้างในดิน ถ้าพื้นที่มีขนาดเล็ก ไถด้วยแรงสัตว์หรือรถไถเดินตาม ถ้าพื้นที่มีขนาดใหญ่ ก็ใช้แทรกเตอร์ใหญ่ไถเมื่อดินยังหมาดอยู่ ไถดะ ๑ ครั้ง หลังจากนั้น ๑-๒ สัปดาห์ ก็ไถแปรหรือไถพรวน เพื่อให้ดินแตกย่อย แล้วปรับพื้นที่ให้เรียบ ๒. ปลูกในสภาพนา ๑) ไม่มีการเตรียมดิน ก) ตัดตอซังข้าวให้ชิดดิน ปลูกโดยหยอดเมล็ดลงในตอซังข้าว หรือใช้เครื่องหยอดเมล็ดเป็นแถว ระยะระหว่างแถว ๒๐ ซม. อัตราเมล็ด ๒๐ กก./ไร่ แบ่งพื้นที่เป็นแปลง ๆ โดยการขุดร่องน้ำภายในกระทงนา กว้าง ๐.๕ เมตร ความกว้างของแปลงประมาณ ๒.๕-๕ เมตร ความยาวของแปลงตามขนาดของกระทงนา แต่ไม่ควรยาวกว่า ๓๐ เมตร เมื่อหยอดเมล็ดแล้วให้เกลี่ยฟางคลุมดิน ข) เผาตอซังข้าว แล้วจึงหว่านเมล็ดในกระทงนา แล้วเกลี่ยขี้เถ้ากลบ ๒) พลิกดินน้อยครั้ง ในสภาพบางพื้นที่ การพลิกดินโดยการไถพรวนมากครั้งเกินไป อาจไม่เหมาะสม จึงอาจไถครั้งเดียว ไม่ยกแปลง หว่านเมล็ดแล้วพรวนดินกลบ หรือ เอาฟางข้าวเกลี่ยกลบ ๓)มีการพลิกดิน การกำจัดวัชพืช การปลูกข้าวสาลีโดยอาศัยน้ำฝนเพียงอย่างเดียว เกษตรกรจะพึ่งพาได้แต่เพียงเฉพาะน้ำในดินที่จะเหือดแห้งไปเรื่อย ๆ วัชพืชเป็นตัวสำคัญที่จะแก่งแย่งน้ำในดินและปุ๋ยจากข้าวสาลี วัชพืชยังเป็นตัวที่ทำให้การเก็บเกี่ยวมีความยากลำบากขึ้น ต้องพยายามรักษาแปลงให้ปราศจากวัชพืชในช่วง ๔ สัปดาห์แรก หลังจากนั้น ข้าวสาลีจะตั้งตัวแล้ว สามารถปกคลุมวัชพืชไม่ให้แย่งน้ำและปุ๋ยได้ โดยปรกติ การกำจัดวัชพืชโดยแรงคนเพียงครั้งเดียว ในช่วง ๒ สัปดาห์แรกหลังปลูกจะพอเพียงในการป้องกันและกำจัดวัชพืชในข้าวสาลี ในสภาพที่มีการชลประทาน เมื่อทำการหยอดเมล็ด ทดน้ำเข้าแปลงแล้ว ต้องป้องกันมิให้วัชพืชงอก โดยพ่นสารเคมีให้ทั่วผิวหน้าดินภายในเวลา ๓ วันหลังปลูก เพื่อทำลายเมล็ดวัชพืชที่อยู่บนผิวดิน สารเคมีที่ใช้พ่นมีดังนี้ ตำรับที่ ๑ ใช้บิวตาคลอร์ (Butachlor) จำนวน ๐.๔ ลิตร ผสมน้ำ ๕๐ ลิตร พ่นได้ ๑ ไร่ ตำรับที่ ๒ ใช้รอนสตาร์ (Ronstar) จำนวน ๐.๕ ลิตร ผสมน้ำ ๕๐ ลิตร พ่นได้ ๑ ไร่ การให้น้ำ ข้าวสาลีเป็นพืชที่ไม่สามารถทนต่อสภาพน้ำขัง หรือดินเปียกชื้นได้ยาวนาน การให้น้ำข้าวสาลีทันทีหลังจากหยอดเมล็ดจึงค่อนข้างอันตราย ถ้าปลูกในสภาพความชื้นเหมาะสม การให้น้ำครั้งแรกกระทำเมื่อข้าวสาลีงอกได้ประมาณ ๒ สัปดาห์ ซึ่งในเวลานั้นข้าวสาลีตั้งตัวได้เป็นอย่างดีแล้ว การให้น้ำแต่ละครั้งควรให้ทั่วสม่ำเสมอทั้งแปลง และปล่อยน้ำไว้ในร้องน้ำมานานจนมั่นในว่าน้ำซีมเข้าสู่ดินเป็นอย่างดีผลตามมาคือ การเจริญเติบโตของระบบรากที่ดี ไม่ควรปล่อยน้ำขังนานเกินไปจนทำให้ดินแฉะหรืออิ่มตัว ข้อสังเกต หลังจากการให้น้ำแต่ละครั้ง ถ้ามีการปฏิบัติดี ดินจะดูดซับน้ำหมดทำให้ไม่มีน้ำเหลืออยู่ในแปลงหลังจากให้น้ำ ๒๔ ชั่วโมง ธาตุอาหารที่พืชต้องการ ไนโตรเจน... มีหน้าที่หลักในการสร้างสีเขียวของพืช คือ คลอโรฟีลล์ ซึ่งเป็นตัวปรุงอาหาร ไนโตรเจนยังสร้างความเจริญเติบโตให้กับต้นและเมล็ด ทำให้พืชแตกกอดี มีเมล็ดมากและสมบูรณ์ หากพืชขาดไนโตรเจน ใบจะมีสีเหลือง และซีดจากปลายใบเข้ามา ต้นจะแคระแกร็น ผลิตผลต่ำ ข้าวสาลี เป็นพืชที่ตอบสนองต่อปุ๋ยไนโตรเจนมาก การตอบสนองนี้จะสังเกตเห็นได้ชัดเจนแม้มีการให้ปุ๋ยในอัตราต่ำ ฟอสฟอรัส ...เป็นธาตุที่ช่วยในการเจริญเติบโต ช่วยให้รากและลำต้นแข็งแรง ไม่ล้มง่าย ผลิตผลมีคุณภาพดี ช่วยเพิ่มภูมิต้านทานโรคบางชนิดให้กับพืชอีกด้วย หากขาดฟอสฟอรัสรากจะไม่เจริญเท่าที่ควร ลำต้นแคระแกร็น รวงเล็ก ไม่สมบูรณ์ ในสภาพการปลูกพืชโดยอาศัยน้ำฝนอย่างเดียว การเจริญเติบโตของระบบรากมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง เพื่อให้ข้าวสาลีมีความสามารถในการใช้ความชื้นและธาตุอาหารต่าง ๆ จากดินได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดินที่ออกสีแดงในที่สูงส่วนมากพบว่าขาดฟอสฟอรัส โพแทสเซียม ...มีหน้าที่หลักในการช่วยสร้างน้ำตาล แป้ง และเซลลูโลส ช่วยให้รากของพืชดูดน้ำได้ดียิ่งขึ้น พืชที่ขาดโพแทสเซียมจะเจริญเติบโตช้าให้ผลิตผลต่ำ คุณภาพผลิตผลก็ด้อย กำมะถัน เป็นธาตุที่ช่วยสร้างโปรตีน ทำให้แป้งมีคุณภาพดี หากขาดธาตุนี้ จะทำให้การยืดลำต้นไม่ดี แตกกอน้อย ใบเหลืองซีด แป้งมีคุณภาพไม่ดี โบรอน เป็นธาตุที่ช่วยในการเคลื่อนย้ายอาหารที่ได้จากการสังเคราะห์แสง และมีหน้าที่ในการสังเคราะห์กรดนิวคลิอิกและโปรตีนเกี่ยวข้องกับเมแทบอลิซึมของออกซิเจนและแคลเซียมและการใช้ฟอสเฟตในพืช

โรคของข้าวสาลี

[ ขยายดูภาพใหญ่ ]

โรคต้นแห้ง (seedling blight) เกิดจากเชื้อราชื่อ Sclerotium rolfsii โรคนี้จะมีอาการให้เห็นโดยเชื้อราสร้างเม็ดขยายพันธุ์บนส่วนของรากพืช ทำให้ต้นกล้าข้าวสาลีตาย เป็นมากในสภาพน้ำขังป้องกันได้โดยใช้สารเคมีคาร์บ็อกซินคลุกเมล็ดก่อนปลูก หรือปรับดินไม่ให้เป็น กรดโดยใส่ปูนขาวหรือปูนมาร์ล ในอัตรา ๓๐๐-๕๐๐ กิโลกรัม/ไร่ โรคใบจุดสีน้ำตาล (spot blotch) เกิดจากเชื้อราชื่อ Helminthosporium sativum ทำให้เกิดอาการโคนเน่าและรากเน่า ถ้าต้นไม่ตาย ใบจะมีแผลเป็นจุดสีน้ำตาล ข้าวสาลีที่เป็นโรคนี้อาจออกรวงโดยไม่ติดเมล็ดเลย หรือติดเมล็ดบ้างแต่เมล็ดลีบ ป้องกันโรคนี้ได้โดยปลูกพันธุ์ต้านทาน ปลูกพืชหมุนเวียน และใช้สารเคมีคลุกเมล็ดก่อนปลูก โรคราสนิมใบ (leaf rust) เกิดจากเชื้อราชื่อ Puccinia recondita มักพบในฤดูปลูกข้าวสาลีที่มีอากาศร้อนชื้น มีแผลเกิดขึ้นบนใบและกาบใบ แผลมีสีส้มเข้ม ซึ่งเป็นสีสปอร์ที่เชื้อราสร้างขึ้นมา อาการของโรคจะเริ่มปรากฏจากใบล่าง ๆ แล้วลามขึ้นไปทางยอด ใบที่เป็นโรคจะตายไป โรคราเขม่า (loose smut) เกิดจากเชื้อราชื่อ Ustilage tritici รวงข้าวสาลีที่เป็นโรคนี้จะมีสปอร์สีดำขึ้นเต็มรวง เมื่อเป็นมากส่วนต่าง ๆ ของเมล็ดและดอกข้าวสาลีจะกลายเป็นฝุ่นลอยไปในอากาศ เหลือไว้ แต่แกนรวงเปล่า ๆ โรคราแป้ง (Powerdery wildew) เกิดจากเชื้อราชื่อ Erysiphe graminis f. sp. trilici อาการของโรคเกิดที่ใบและกาบใบ ที่แผลใบจะมีลักษณะเป็นสีขาวหรือเทา ซึ่งเป็นเส้นใยและเมล็ดขยายพันธุ์ของเชื้อรา ใบและกาบใบจะมีสีเหลืองหรือน้ำตาล ต้นจะแกร็นและอาจไม่ออกรวง ถ้าออกรวงเมล็ดที่ได้จะลีบกว่าปกติ ป้องกันโรคนี้ได้โดยปลูกพันธุ์ต้านทาน โรครวงแห้ง (scab) เกิดจากเชื้อราชื่อ Fusarium sp. โรคนี้สามารถเข้าทำลายต้นข้าวสาลีได้ทุกระยะการเจริญเติบโต ทำให้ต้นเน่าหรือแห้งตายไป ถ้าอยู่รอดถึงออกรวง จะทำให้รวงแห้ง อาจได้เมล็ดบ้าง แต่เมล็ดที่ได้จะลีบสีเมล็ดซีด ป้องกันได้โดยปลูกพืชหมุนเวียน ใช้สารเคมีคลุกเมล็ด หรือใช้พันธุ์ต้านทานโรค โรครากปม (root knot) เกิดจากไส้เดือนฝอยรากปมชื่อ Meloidogyne graminicola เข้าทำลายรากข้าวสาลี ทำให้ต้นข้าวสาลีเกิดอาการแคระแกร็นและเมล็ดลีบ ป้องกันได้โดยปลูกพันธุ์ต้านทานโรค ปลูกพืชหมุนเวียน ปลูกดาวเรืองป่าแซมในแปลงข้าวสาลี ใช้เมล็ดพันธุ์ที่สะอาด และเพิ่มการใส่ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก

สงวนลิขสิทธิ์โดย © ++kasetloongkim.com++ All Right Reserved.

ติดประกาศ: 2010-06-06 (2065 ครั้ง)