ไก่เขียวเกี่ยวข้องกับวรรณคดีไทย คือ ในเรื่องพระรถเมรี หรือนางสิบสอง พระรถเสนมีแม่และป้าตาบอดถึง 12 คน
ถูกขังไว้ในถ้ำอดข้าวอดน้ำ พระรถเสนจึงต้องออกหาอาหารและน้ำมาเลี้ยงแม่และป้าทุกวัน เดือดร้อนถึงพระอินทร์
สงสาร จึงมอบไก่แก่พระรถเสนให้นำไปชนพนันเอาข้าว 12 ห่อ มาให้แม่และป้ากิน

แหล่งกำเนิด
ไก่เขียวหางดำมีถิ่นกำเนิดทางภาคใต้ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคเหนือของไทย ไก่เขียวมีชื่อเรียกต่างกันไป
ตามท้องถิ่น เช่น แถบภาคตะวันออก จังหวัดชลบุรี (พนัสนิคม) เรียก “เขียวพระรถ” ในภาคเหนือ จังหวัดอุตรดิตถ์
เรียก “เขียวพาลี” ส่วนภาคกลาง เรียก “เขียวพระยาพิชัยดาบหัก” และภาคใต้ เรียก “เขียวมรกต” และยังมีชื่ออื่นๆ อีก
เช่น เขียวไข่กา, เขียวพระอินทร์, เขียวนิลสาริกา ไก่พันธุ์เขียวหางดำ ปัจจุบันค่อนข้างหายาก กำลังอนุรักษ์และ
พัฒนากันต่อไป

ประเภท
ไก่เขียวหางดำ เป็นไก่ขนาดกลาง น้ำหนักโดยเฉลี่ย เพศผู้หนัก 3.00 กิโลกรัมขึ้นไป เพศเมียประมาณ 2.00
กิโลกรัมขึ้นไป

สีของเปลือกไข่ สีน้ำตาลนวล

ลักษณะลูกไก่ หัว หน้าอก ปีกไชนอกสีขาวเล็กน้อยคล้ายประดู่หางดำ ปาก แข้ง สีเขียวอมดำ หรือน้ำตาลอมดำ

ลักษณะเด่นประจำพันธุ์เพศผู้

ยืนเหยียดขาตรงชูคอเล่นสร้อยตลอดเวลา

เดือย ปากบนใหญ่กว่าปากล่างหุบปิดสนิท ไม่มีร่องโหว่ เง่าปากใหญ่และแข็งแรง

ฟ่อนข้าว ก้านหางแข็ง ปลายหางชี้ตรง กระเบนหางคอดรัดขั้วหางใหญ่และชิด กระปุกน้ำมันเดี่ยว

กระหม่อม ไม่พับไม่ล้ม

กากบาท นาคราช เสือซ่อนเล็บ เหน็บใน ผลาญศัตรู งูจงอาง อย่างใดอย่างหนึ่งหรือหลายอย่าง

ตุ้มหู ตุ้มหูรัดรึง ไม่หย่อนยาน สีแดงเหมือนสีหงอน รูหูกลม มีขนปิดหูสีเขียวอมดำเหมือนขนสร้อย

สร้อยหลัง และระย้า สีเขียวอมดำแบบสีแมลงภู่ ก้านขนแข็งเหนียว ไม่เปราะหรือหักง่าย

ลักษณะเด่นประจำพันธุ์เพศเมีย
เป็นไก่ทรงยาวจับ 2 ท่อน คอยาวลอนเดียว ขนพื้นตัว ขนหาง ทั้งหมดเป็นสีดำ ขนคอ ขนหลัง ปลายขน เป็นสีเขียว
อมดำเล็กน้อยตามสีตัวผู้ จะเป็นเขียวอะไรก็ให้สังเกตที่ปลายขนสร้อยคอจะออกสีเขียวเล็กน้อย ปาก แข้ง เล็บ เดือย
ตา สีเขียวอมดำ ยกเว้นเขียวนิลสาริกา และเขียวแมลงทับ ปาก แข้ง เล็บ เดือย จะมีสีขาว จาสีขาวปลาหมอตาย

แหล่งไก่เชิงเก่าแก่แต่โบราณ

     
แหล่งไก่ชน
เมื่อพูดถึงไก่เชิง หลายคนนักเลี้ยงไก่ นักเล่นไก่เชิงจะคิดไปถึง

- ไก่ตราด
- ไก่พนัส
- ไก่บางคล้า
- ไก่แปดริ้ว
- ไก่จันทบุรี

ไก่เหล่านี้ลล้วนแล้วแต่เป็นไก่ที่มีชั้นเชิงหลายรูปแบบหลายกระบวนท่าจนเป็นที่เลื่องลือและรู้จักกันมานาน

แต่ก่อนเชิงไก่ไม่ค่อยเป็นที่นิยมมากนัก เพราะคนเล่นไก่จะเล่นกันแค่แพ้ชนะ แพ้ก็เสียเงิน ชนะก็ได้เงิน มักจะเล่นฝัง
หัวยกบางกัน เล่นแบบไม่ออกตัว เขาจะหาไก่ตีหนักๆลำโตๆน็อคสถานเดียว มักนิยมไก่ตั้งกอด 2 หน้าตีแบบใครดีใคร
อยู่ ไก่เชิงสมัยก่อนมักลำไม่โต ตีไม่หนักไม่ค่อยแข็งแรงและเชื่อกันว่ามักใจน้อยไม่อึด ทน เพราะปล้ำน้อยไม่ค่อย
เจ็บจึงมักไม่แข็งพอพบคู่ต่อสู้อึดทนยืนหยัดได้ 6-7 อันไก่เชิงจะหมดท่าหมดเชิงหมดแรงมาเจอมาโจ้ตีกับไก่ตั้งก็
ตายสถานเดียว ไก่เชิงเลยไม่ค่อยนิยมกัน มักนิยมไก่แข็งตั้ง 2 หน้า ลำหนักมีลำหักลำโตและแข็งแรง

สมัยต่อมามีนักเล่นไก่ที่เป็นมืออาชีพและมีนักเลี้ยงไก่รับจ้างเลี้ยงไก่ได้เงินเดือนแพงๆ (มีรายได้มากกว่าคนเรียนจบ
ปริญญาเสียอีก) เซียนนักเล่นไก่รู้จักเล่นออกตัวแพ้ชนะก็ได้เงิน บางครั้งแพ้กลับมาได้เงินมาก ถ้าเป็นต่อก่อนมากๆ
แล้วมาแพ้ในอัน 4-5 ยิ่งได้เงินง่ายและมาก หรือได้เงินสองข้างเลยก็มี การเล่นการเลี้ยงไก่เชิงง่ายกว่าไก่ตั้งเพราะ
ไก่เชิงจะมีกระบวนท่ามากกว่าไก่ตั้งมาก ทำให้ไก่ตั้งงวยงงหลงเชิงเสียเชิง ทำให้เป็นโอกาสไก่เชิงจะเข้าตี ถ้าไก่ตั้งทน
ไม่ได้ก็จะแพ้ในอันต้นๆเพียง 2-3 อัน คนเล่นไก่เชิงจะได้เงินง่ายมาก

ตอนหลังๆไก่เชิงมีการพัฒนามีการเลี้ยงให้แข็งแรงเป็นอย่างดีพอๆกับไก่ตั้ง เป็นอันว่าไก่ตั้งก็หมดสิทธิ์ไปเลย เซียนไก่
ชนและนักเล่น ไก่ชนจึงหันมานิยมเล่นไก่เชิงกันเป็นส่วนมากมีผลต่อการเพาะเลี้ยงไก่ชนด้วย คนที่เพาะเลี้ยงไก่ชนเชิง
จึงขายได้ดีกว่าเพาะเลี้ยงไก่ตั้งหรือไม่มีเชิง และราคาก็สูงตามไปด้วย นักเล่นนักเพาะจึงต้องหาสายพันธุ์มาเพาะเลี้ยง
เพื่อให้ได้ไก่เชิงตามใจปรารถนา แหล่งกำเนิดไก่เชิงแต่โบราณมีอยู่ หลายแห่งเช่น

1. แหล่งไก่เชิงตราด

เป็นแหล่งไก่เชิงที่มีชื่อเสียงมาแต่โบราณแหล่งไก่เชิงตราดที่ดังๆ คือ ท่าพริก เป็นแหล่งไก่เชิงที่โด่งดังมาก ลักษณะ
ของไก่เชิงตราด

หน้าตา มักจะเป็นไก่หน้ากลมหงอนหินหรือหงอนเบ้คางรัดมีเหนียงเล็กน้อย กะโหลกยาว ตามีประกายแจ่มใส

สีสัน มักจะเป็นไก่ประดู่หางดำ แข้งดำตาลาย หรือประดู่แดงหางหมกหรือหางดำ ในพันธุ์แข้งดำสีสร้อยคอจะเห็นชัด
สร้อยปีก และสร้อยหลังจะมองดูอมเขียวปลายขนระย้าจะออกเหลืองเล็กน้อย ในพันธุ์หางหมกแข้งออกน้ำตาล สี
สร้อยจะชัดเจน หางมักสั้นไม่ค่อยยาว ลักษณะหางดกตั้ง

รูปร่าง จะเป็นไก่ค่อนข้างจับยาน กระดูกใหญ่ ลำตัวยาว ปั้นขาใหญ่ บั้นท้ายยาวโต คอยาว หางปุ้น

แข้ง ขา เกล็ด ไก่ตราดมักเป็นไก่แข้งคัดมีเกล็ดพิฆาตดี แต่เกล็ดอันมีน้อยคือเกล็ดจากเดือยขึ้นไป เกล็ดเดิมพันไม่
สูงนัก มักสลับมีขาดมีต่อ

ชั้นเชิง ไก่ตราดส่วนมากเป็นไก่เชิงล้น คือมีเชิงมากไป มักจะชนได้สองคอ สองปีก สองขาเป็นหลัก ซึ่งเป็นเชิงนิยม
การมีหลายเชิง จะมีทั้งดีทั้งเสีย ดีคือ ถ้าเป็นรองหรือพบตัวเก่ง จะสามารถเปลี่ยนแก้เชิงได้ เสียคือ ถ้าเป็นต่อมักจะเล่น
เชิงมากไม่ค่อยเผด็จศึกทำให้ยืดเยื้อ

สรุปไก่ตราดเป็นเชิงมากที่สุด ชนเอาตัวรอดได้ การเลี้ยงต้องเลี้ยงให้แข็งแกร่ง เพราะต้องใช้แรงมากในการเข้าทำเชิง
ถ้าเลี้ยงไม่ดีเลยอัน 3 ไป แล้วยังเผด็จศึกไม่ได้จะลำบากจะหมดแรงและหมดเชิงตามมาอะไรจะเกิดขึ้นก็คงจะรู้

2. ไก่เชิงพนัสนิคม

อำเภอพนัสนิคม อยู่จังหวัดชลบุรี เป็นแหล่งกำเหนิดไก่เชิงอีกแห่งหนึ่งที่เราเรียกกันว่า "ไก่พระรถ" คือไก่พระรถเสน
ในเรื่องนางสิบสอง หรือเรื่องพระรถเมรี เป็นไก่เชิงหลักจัด คือเชิงบน เชิงมัด แข้งเปล่า ลักษณะของไก่เชิงพนัสฯ

หน้าตา ไก่พนัสฯจะมีหน้าตากลมใหญ่ ผิวหน้าหนา หงอนใหญ่ กะโหลกใหญ่ยาว หงอนมักจะบี้หรือเบ้เล้กน้อย ตา 2
ชั้นมีประกาย แจ่มใสเป็นไก่ฉลาด

สีสัน ไก่เมืองพระรถมีเก่งๆหลายสี เช่น เหลืองหางขาว สีเขียวหางดำ สีเขียวเลา สีเทาทองคำ สีเทาทองแดง สีเหลือง
สีเทาค่อนข้างดี สีเขียวค่อนข้างหายาก ถ้าพบเห็นจะเก่ง ไก่พนัสฯจะมีสีสันชัดเจนกว่าไก่ตราด

รูปร่าง ไก่พนัสฯเป็นไก่รอยใหญ่ กระดูกดี ลำตัวยาว หางยาว ปั้นขาใหญ่ จับมักได้เปรียบคู่ต่อสู้

แข้ง ขา เกล็ด ไก่พนัสฯ มักเป็นเกล็ดจระเข้ขบฟัน เกล็ดมักใหญ่ นิ้วยาว แข้งเป็นลำหวาย มีเกล็ดพิฆาตหลายอย่าง
เป็นไก่ตีแม่น ตีเจ็บ ลำหนักกว่าไก่ตราด

ชั้นเชิง ไก่พนัสฯเป็นไก่ที่มีลีลาดีแห่งหนึ่ง ชน 2 คอ 2 หน้า 2 ปีกเป็นหลัก เชิงไม่มากเท่าไก่ตราดเรียกว่าไม่แพรว
พราวเท่าตราด แต่เชิงไม่ล้นถ้าชนกันเกิน 3 อันแล้วไก่พนัสฯ จะยืนได้ดี แต่ถ้าอันต้นๆ 3 อันมักจะเสร็จไก่ตราด

สรุป ไก่พนัสฯเป็นไก่เชิงหลักดีไม่ล้น การเลี้ยงต้องเลี้ยงให้แข็งแกร่งแรงมากจะดีมีโอกาสเผด็จศึกได้เร็วและช้าสุด
แล้วแต่โอกาสเรียกว่า มีหลายก็อก

3.ไก่เชิงบางคล้า แปดริ้ว

บางคล้าแปดริ้วอยู่ใน จ.ฉะเชิงเทรา เป็นเหล่าไก่เชิงดีอีกอีกแห่งหนึ่งของประเทศไทย ไก่เชิงบางคล้า จะมีเชิงคล้ายๆ
กัน จะชน 2 คอ 2 ปีก 2 ขา จะเน้น 2 คอ คือชนเชิงบน ขี่กอด ทับ ล็อคเป็นหลัก ไก่เชิงบางคล้าแปดริ้วจะเป็นไก่สี
ประดู่หางดำหรือหางขาวจะเป็นเหล่าที่เก่งสีอื่นๆจะด้อยกว่า ลักษณะไก่เชิงบางคล้า

หน้าตา ไก่เชิงบางคล้า จะเป็นไก่หน้าใหญ่ หน้ายาว หงอนมักบี้ ตามีประกาย คางรัดเหนียงแลบดูน่ากลัวกว่าไก่เชิงอื่นๆ

สีสัน ไก่เชิงบางคล้า จะเป็นไก่ประดู่หางดำที่สวยงาม คือ ทั้งสวยทั้งเก่ง ในบ้านที่รักษาเหล่าสายพันธุ์ไว้ดีๆจะเป็น ไก่
สีสันสวยงามมากประกวดได้เลย

รูปร่าง ไก่แปดริ้ว เป็นไก่รูปร่างสวยงามจับยาวสองท่อน จับกลม บานหัวบานท้าย หางพัด หางกระลวยดกและยาว
โดยเฉพาะพันธุ์ประดู่หางดำหางจะยาวมาก ปั้นขาใหญ่ยาว จะเป็นไก่รอยใหญ่ทั้งสวยทั้งเก่ง

เกล็ดแข้ง ไก่เชิงบางคล้า เป็นไก่เกล็ด 2-3 แถว แบบจรเข้ขบฟันหรือปัดตลอด เป็นไก่ตีเจ็บ แข้งขาเป็นลักษณะ
แข้งคัดออกเหลี่ยม นิ้วยาว

ชั้นเชิงลีลาไก่เชิงบางคล้า เป็นไก่เชิงบน คือเชิงชนคุมบนเก่ง ถ้าได้เหล่าเชิงล็อก กอด คออ่อนดีๆจะแพ้ยาก ไก่
บางคล้าเก่งๆ จะชน 2 คอ 2 หน้า 2 ขา เป็นหลัก

สรุป ไก่เชิงบางคล้า แปดริ้ว เป็นไก่ชนหลัก เชิงคุมบนดี ลำโต รูปร่างสวยงาม ประกวดก็ได้ ตีก็ดี

4.ไก่เชิงจันทบุรี จันทบุรี นอกจากจะเป็นเมืองที่มีพลอยสวยงาม ทุเรียนอร่อย เงาะล่อนแล้ว จันทบุรียังมีไก่เชิงชนดี
อีกด้วย ไก่จันทบุรี เป็นไก่ไม่ค่อยสวยแต่มีฝีเท้าจัด ชั้นเชิงพอๆกับไก่ตราดไม่แพ้กัน

รูปร่าง เป็นไก่ทรงหางหอกตั้งจับยาน อกสั้น เป็นไก่ชนเร็ว หางสั้นๆปุ้นๆ ปั้นขาใหญ่ คอยาว ถ้าทรงคล้ายๆไก่
เวียดนามจะเก่ง

หน้าตา ไก่จันทบุรี เป็นไก่หน้าใหญ่ หงอนใหญ่เบ้บี้พับ กะโหลกใหญ่และยาว เป็นไก่ฉลาดดี

สีสัน ไก่จันทบุรี มีเก่งๆ 2 สี คือสีประดู่กับสีเหลือง เป็นไก่สีแปลกไปกว่าตำรา คือประดู่หางหมก เหลืองหางดำจะ
เก่งกว่าสีอื่นๆ ต้นตระกูลไก่จันทบุรีน่าจะมาจากไก่ประดู่ผสมเหลือง สีที่เก่งๆจึงเป็นสีผสม

เกล็ด แข้ง ขา ไก่จันทบุรี จะมีเกล็ดแข้งใหญ่แบบไก่เวียดนาม ขนน้อย สร้อยสั้น หางสั้น แข้งเป็นลำหวาย นิ้วยาวมี
เกล็ดพิฆาตดี

ชั้นเชิงลีลา ไก่จันทบุรี มีชั้นเชิงเหมือนๆกับไก่ตราด จะชน 2 คอ 2 ปีก 2 ขา แบบไก่ตราด เชิงถนัดคือขี่ มัดปีก

สรุปไก่จันทบุรี เหมือนๆกับไก่ตราด เป็นไก่ตีแข็งแรง ชนคล่องแคล่วว่องไว แต่เป็นไก่ตัวสั้นจะมีปัญหาเรื่องแรงถ้าชน
มากอัน ไก่เชิงดีทั้ง 4 แหล่งดังกล่าวมานี้ หมายถึงไก่เชิงแต่โบราณ เป็นต้นตระกูลของไก่เชิงทั่วไปของประเทศไทย
เป็นไก่เก่งแต่ก่อน ปัจจุบันนัก ผสมพันธุ์ไก่ได้พัฒนาหาจุดเด่นกำจัดจุดด้อยออกไป ไก่ทั้ง 4 แหล่ง ยังเป็นไก่ครบ
เครื่องเหมือนเดิม ถ้าเราสามารถเลือกเอาจุดเด่นของแต่ละแหล่งมา เอาจุดด้อยออกไป แล้วผสมข้ามแหล่ง ระหว่าง
ตราด - พนัสฯ - บางคล้า - แปดริ้ว และจันทบุรีก็จะได้ไก่ที่ดีที่สุด ซึ่งปัจจุบันก็มีคนทำขึ้นมาแล้วและ ได้ผลดีกว่า
ไก่ยุคเก่าๆ

จากนิตยสารสนามไก่ชน ฉบับที่ 9

หน้าถัดไป (2/2)